چکیده:
تعریف و اقسام آن:وندهای تصریفی و وندهای اشتقاقی،تشریح ویژگیهای< وند تصریفی>در مقایسه با< وند اشتقاقی>.بیان تحولات< وندهای تصریفی و اشتقاقی>از فارسی باستان به میانه و به فارسی امروز.فهرستی از وندهای تصریفی و اشتقاقی.مقایسهی واژههای مشتق فارسی با واژههای مشتق عربی
خلاصه ماشینی:
"این وندها هرچند در مقابل وندهای اشتقاقی زبان به دستگاه بستهای تعلق دارند اما تعدادشان در فارسی باستان بسیار بیشتر از وندهای تصریفی فارسی امروز بوده است.
بسامد بعضی از این وندها محدود و کم است و بسامد بعضی دیگر از آنها به ویژه وندهایی که به فعل اضافه میشوند و اسم یا صفت میسازند نسبتا زیاد است،مانند وند اشتقاقی«- ش»که به آخر بن مضارع اضافه میشود و اسم مشتق میسازد و از بسامد بالایی برخوردار است مثل،آموزش،پرورش،ورزش،گویش،زایش، روش،خواهش و...
در میان پیشوندهایی که در گذشته نقش بسیار فعالی را ایفا میکردند از«پسوندهای فعلی»میتوان نام برد که به اول ریشه یا مادهی افعال اضافه میشدند و معنی آن را به کلی دگرگون میساختند و در تطور و تحول زبان فارسی این پیشوندها نقش فعال خود را از دست داده و گاهی چنان با مادهی فعل ترکیب شدهاند که مادهی اصلی فعل و پیشوند باستانی به نظر کلمهی واحدی میرسند.
-پیشوند vi «وی»دورهی باستان در دورهی میانه و جدید به ẓgoẒ تبدیل شده و در بسیاری از واژههای پهلوی و فارسی امروز برجا مانده است اما دیگر در ذهن اهل زبان اصل و چگونگی ابدال آن فراموش گشته است مانند گماردن،گزیدن و گداختن.
میانوندهای زبان فارسی همانطور که در بخش وندها توضیح داده شد،میانوندها عموما اشتقاقی هستند و با قرار گرفتن در میان دو تکواژ آزاد و یا دو واژه،واژهی مشتق مرکب میسازند و غالبا نیز مقوله دستوری واژهها را تغییر میدهند،مانند:میانوند«و»که میان دو فعل قرار میگیرند و آنها را تبدیل به اسم میکند مانند:گفتوگو،خرید و فروش، خور و خواب."