چکیده:
گفتار برای انسان و سخن گفتن از بزرگترین نعمتهایی است که خداوند متعال به انسان ارزانی داشته است، به طوری که اگر این نعمت در اختیار بشر نبود، تصور زندگی برای وی بسیار سخت میشد، زیرا انسان با سخن گفتن با دیگران ارتباط برقرار کرده و نیازهای فردی و اجتماعی خود را برطرف میسازد. از بعد اخلاقی این نعمت بزرگ دارای آفات مختلفی نیز بوده و در صورت غفلت انسان به این امر از آفات آن رنج بسیار خواهد برد. یکی از این آفات، گفتار بدون علم و آگاهی است. این آسیب از جمله اموری است که برای انسانها معمولا مغفول مانده و توجهی به آن نمیشود. در حالی که زیان -های بسیار آن در زندگی انسان هویداست و علاوه بر آن عواقب دنیوی و اخروی اندوه باری نیز در پی خواهد داشت. در ابتدای نوشتار حاضر به تشریح اهمیت سخن در آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (ع) پرداخته شده و اهیمت آن را تبیین مینماید سپس به آداب سخن گفتن در اسلام میپردازد و به دنبال آن اهمیت آگاهی در زندگی و در گفتار اشاره می-کند. پس از تبیین ضرورت آگاهی، ضرورت آسیب شناسی در علوم مختلف و در این موضوع بررسی شده و پس از آن به ضرورت مراجعه به آیات قرآن کریم و روایات ائمه (ع) میپردازد. در پایان محور اصلی بحث که بررسی نتایج و عواقب گفتار بدون علم و آگاهی است بررسی میشود. نتیجهای که پژوهش حاضر به آن میرسد این است که بر اساس آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (ع) گفتار بدون علم و آگاهی نتایج و عواقب ناگواری از جمله دچار شدن به عذاب الهی، لعن فرشتگان، دور شدن از حقیقت، قساوت قلب، ندامت و پشیمانی و... در پی خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
در قرآن کريم در آيات متعددي خداوند متعال انسان ها را از گفتار بدون علم نهي نموده و عواقب شوم آن را به انسان ها متذکر ميگردد؛ از جمله آياتي که به اين موضوع اشاره نموده است آيه ذيل ميباشد که خداوند ميفرمايد: «ِإذَْ تلَقَّوَْنهُِ بأَْلسَِنِتکُمْ وَ َتقُوُلونَِ بأَْفواهِکُمْ ماَ لْيسََ لکُمِْ بهِ عِلْمٌ وََ تحْسَبُوَنهُ هَِّيناً وَ هُوَ عِْندَ اللَّهِ عَظيم ٌ» (نور/١٥) «به خاطر بياوريد زماني را که اين شايعه را از زبان يکديگر ميگرفتيد، و با دهان خود سخني ميگفتيد که به آن يقين نداشتيد؛ و آن را کوچک ميپنداشتيد در حالي که نزد خدا بزرگ است » خداوند آن ها را مورد مذمت قرار داده ميفرمايد شما به چيزي که علم نداشتيد سخن گفتيد و فکر کرديد که چيز مهمي نيست در حالي که اين کار شما نزد خداوند امر بزرگي بوده است ؛ يا در آيه ذيل خداوند مي فرمايد: «قَاُلواْ اَّتخَذَ اللَّهُ وََلدًا سُْبحََنهُ هُوَ اْلغَنيَِ لهُ مَا فيِ السَّمَاوَاتِ وَ مَا فيِ اْلأَرْضِِ إنْ عِندَکُم مِّن سُلْطَنِ بهَذَا أََ تقُوُلونَ عَليَ اللَّهِ مَاَ لاَ تعْلَمُونَ * قُلِْ إنَّ اَّلذِينََ يفْترَونَ عَليَ اللَّهِ اْلکَذِبََ لاُ يفِْلحُون َ» (يونس /٦٨و٦٩) «گفتند: «خداوند فرزندي براي خود انتخاب کرده است »!
اهداف پژوهش هدف از اين پژوهش بررسي مقوله گفتار انسان و يقين پيدا کردن انسان به گفتار خويش و سپس بررسي مفهوم سخن بدون علم و آگاهي در در قرآن کريم ، تفاسير مفسران و روايات شيعه است به طوري که اهميت آن را تبيين کرده و اثبات کند که اين بحث از موضوعات بسيار مهم در اسلام بوده و در نتيجه اشاره به نتايج و عواقب سخن گفتن بدون علم و آگاهي ميباشد.