چکیده:
نظام حقوقی تجسم عینی و خارجی آرمان، اهداف و مبانی در یک جامعه در قالب قوانین و مقررات حقوقی است. در این میان نظامهای حقوقی کامن لا (مبتنی بر عرف) و نظام حقوقی رومی- ژرمنی (نوشته) را میتوان به عنوان بزرگترین نظامهای حقوقی جهان نام برد که هر کدام دارای نگاه ویژه خود به منابع حقوقی هستند. رویه قضایی یکی از منابعی است که در نظام بخشی به نظام حقوقی نقش عمدهای را ایقا مینماید. در نظام حقوق کامن لا، رویه قضایی به عنوان منبع اصلی و در نظام حقوق رومی- ژرمنی از زمره منابع مهم ولی در درجه بعد از قانون قرار میگیرد. رویه قضایی خود به عنوان یکی از منابع حقوق متاثر از اخلاق حسنه است، یعنی آنچه بیشتر اجتماعی و ناظر به ارزشهای مورد قبول جامعه است. نحوه ورود اخلاق حسنه به رویه قضایی و نقشی که ایفا مینماید موضوع مقاله حاضر است که در دو نظام حقوقی ایران و انگلستان مورد بررسی واقع شده و بررسی مقایسهای در این خصوص به عمل آمده است.
خلاصه ماشینی:
گفته شد که در کشور ما قانون نقش اول را به عنوان منبع حقوق ايفا نموده و قضات مي بايست ابتدا به متن قانون مراجعه و در صورت سکوت ،اجمال ،نفص و تعارض به منابع ديگر از جمله رويه هاي قضايي موجود مراجعه و با استفاده از روش هاي مختلف تفسير مبادرت به صدور راي نموده و زمينه ايجاد رويه قضايي در آن خصوص را فراهم نمايند،اما اين ترتيب در نظام حقوقي انگليس بالعکس مي باشد به اين معني که قاعده سابقه يا تصميمات قضايي منبع اصلي و درجه يک مي باشد و در صورت طرح دعوي قضات جهت حل و فصل و صدور آراءابتدا مي بايست به آراء صادره و تصميمات قضايي صادره از سوي قضات مراجعه نموده و با توجه به سوابق مورد استناد طرفين و با در نظر گرفتن اوضاع و احوال قضيه سابقه اي را که وجه شباهت آن با قضيه مطروحه بهتر و بيشتر مي باشد را در نظر گرفته و حکم سابقه را به آن سرايت دهند و حکم مقتضي صادر نمايند.
بنابراين از اين طريق سبب نفوذ قواعد اخلاقي در عرصه حقوق گرديده و بالتبع رايي که بر اساس مباني اخلاق صادر گرديده است در وجدان اجتماع تاثير گذارده و مورد متابعت ساير محاکم قرار گرفته و سبب ايجاد رويه قضايي مي گردد.
بنابراين دادرس از اين طريق مي تواند به نفوذ قواعد اخلاقي در عرصه حقوق کمک نموده و بالطبع رايي که بر اساس مباني اخلاقي صادر گرديده است در وجدان اجتماع تاثير گذارده و مورد متابعت ساير محاکم قرار گرفته و سبب ايجاد رويه قضايي مي گردد.