چکیده:
رساله الطیور، اثر نجم الدین رازی) 573-654ه.ق ( دارای نثری خیالی وتمثیلی است و از جمله نثرهای اراسته و فنی اواخر قرن ششم هجری به حساب میآید. نویسندۀ این اثر بنا به دلایل اجتماعی روزگار سخت خود سعی دارد با استفاده از محتوای تمثیلی و رمزی داستان و سیر در دنیای معقولات،از شگردهای ادبی مانند تشبیه استفاده کند تا وقایع را محسوس و عینی جلوه بدهد و آنها را از بهترین زاویۀ هنری گزارش کند. تشبیهات به کار رفته در این رسالۀ کوتاه علاوه بر زیباتر کردن اثر، لذت دریافت متن را برای مخاطب دوچندان میکند. او با کمال مهارت، این نوع بدیعی را در سراسر داستانش گسترده است.غالب تشبیهات در این اثر، از نوع تشبیه بلیغ، تفضیلی، تلمیحی و توصیفی است. نویسنده از بهترین انواع تشبیه جهت استطراف تشبیه سود برده است. ابتکار نجم الدین در کمک گرفتن از این نوع هنری در بیان اندیشۀ او تازگی خاصی بخشیده است. او از شگردهایی چون: استفاده از آیات قرآنی، تلمیح به داستان پیامبران، ملموس کردن معقولات از طریق اصطلاحات نجومی، رزمی، اشرافی، مکان-های جغرافیایی و منسوباتی اعم از انسان و حیوان استفاده کرده است. همچنین زینت دادن این نوع بیانی با صنایع دیگری چون، مراعات النظیر، تضاد، اغراق، تلمیح، استخدام، کنایه و استعاره در تصویرآفرینی و گسترش حوزه زبان اثر جلوه میکند.
Rhetorical imagery techniques in Resalat- Al-toyourAbstractResalat–Al-Toyour, written by Najm–Al–dyn Raazi (573-654) has a mystical allegorical prose which is among the prose and metaphor texts in seventh century. The author of this work need techniques which pretended the events reasonable and tangible, and reported it from the best artistic angle due to allegorical and symbolic content of the story and revolved in reasonable worlds, so used imageries to convince the audience and doubled the audience pleasure moreover beautify the work. He expanded this kind of innovation across his story, skillfully, and entered the pretty imageries into the words.Most of his imageries were strenuous, detailed, allusive and descriptive. He benefited from best types of imageries and with think flight to the noumenon realm and help of religious information, could entered the addressee into his supernatural and fantasy world. He used techniques such as Quranic verses, allusions to prophet’s stories, make reasonable objectives through astronomical terms, epic, aristocratic, geographical places and it’s belongings, like human and animal. Also, embellish this type of expression with other arts like symmetry, conflict, exaggeration, allusions, mental imagery and metaphor, had effects on imagination and language development.Keyword: Resalat–Al–Toyour, Najm–Al- Dyn Raazi,.Najm Daye. Rhetorical techniques, Imagery
خلاصه ماشینی:
در نثر اين دوره مانند شـعر، به اسـتعمال صـنايع و تکلفات صـوري و سـجع هاي مکرر و آوردن جمله هايي با معني مترادف اما الفاظ گوناگون متوسـل ميشـدند و در همان حال براي اثبات فضـل و اثبات عربيداني، کلمات تازي بيشــماري به کار ميبردند و شــواهد شــعريه از تازي و پارسـي و نيز تلميحات و اسـتدلالات از قرآن کريم ، در همۀ آثار اين قرن پديدار اسـت ؛ حتي بعضــي فلاســفه براي احتراز از ســوءظن عوام و خواص ، کتب خود را با آيات و احـاديـث ميآراســـتند.
بيشـتر از شـيوة نقل قول براي بيان اشـعار اسـتفاده ميکند که سـبب خود برتري گوينده ميشـود؛ مانند نمونۀ زيرکه از زبان يک پهلوان بيان ميشود: منــــــم آن شــرزه شــير دشــمنگير مـوي بشـــکــافـتــه بــه تـيـغ و بــه تـير از صـلابــــت به مهــــــــر من باشـد در زراد خــــــانــــــــــــۀ تقـــدير (نجم رازي، ١٣٦٢: ١٠٠ ) رسـالة الطيور نمونۀ نثر آراسـتۀ اواخر قرن شـشـم اسـت و از کثرت تشـبيه ، کنايه و اسـتعاره بيشـتر شـبيه قصـيدة منظومي اسـت به نثر برگردانده شـده .
نويسـندگان سـعي دارند در اين پژوهش روش ها و شـگردهاي بلاغي رسـالة الطيور نجم رازي را بيابند تا نشـان دهند که اسـتفادة هنرمندانه از يک صـنعت بياني چگونه توانسـته اسـت هم در خدمت بيان انديشه و مفاهيم اخلاقي و تعليمي باشد و هم در متون تمثيلي و عرفاني کارآمد باشــد و هم در نشــان دادن اطلاعات نويســنده در زمينه هاي مختلف ادبي، ديني، نجوم و حتي سياسي مؤثر واقع شود و زبان را شاعرانه کند.