چکیده:
آسیب شناسی روانی، مطالعه ناهنجاریها و اختلالات روانی است که بر اثر هیجان و اضطراب شدید در انسان در دو سطح میان فردی و درون فردی به وجود میآید. ارتباط میان فردی نوعی نیروی انگیزشی مهّم و اساسی برای سازگاری است و مشخّصه آن نداشتن حالت دفاعی، داشتن صمیمیت و رضایت است هرچه بیشتر انسان بتواند بین تمایل درونی خود و انتظار جامعه تعادل برقرار کند سازگارتر است و نقض در ارتباط و ناهماهنگی شناختی و تعارضهای تبادلی تاثیر نامطلوب بر عملکرد و امنیت اطرافیان میگذارد. اریک برن تحلیل رفتار متقابل شخصیّت انسان را به سه بخش کودک، والد و بالغ تقسیم میکند. به اعتقاد او اگر میان این سه حالت تعادل برقرار گردد، فرد از نظر شخصیّتی سالم است اما گاهی مرز میان این حالات دچار شکنندگی شده و با یکدیگر تداخل پیدا میکند و محتوای آن با هم تخلیط میشود که مانع کارکرد بهنجار فرد میشود. برن این حالات را (آلودگی و طرد) نام گذاری کرده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، وزیران دربار غزنوی را با توجّه به دو مولّفة ذکر شده مورد تحلیل قرار داده و به بررسی انحراف یا کج رفتاری روابط بین فردی و واکنشهای متقابل آنها و در سطح درون فردی به مشکلات ساختاری آنان میپردازد، یافتههای تحقیق نشانگر این است که بیشتر روابط تنش زا، همراه با خشم، پریشانی و قتل، ریشه در الگوی افکار ناکارآمد دارند و رویکردی چون روان پریشی یا بیوجدانی را به وجود میآورد.
خلاصه ماشینی:
جنبة نوآوری مقاله حاضر از دیدگاه آسیب شناسی روانی (آلودگی و طرد) مورد بحث قرار گرفته که چگونه تعادل حالات شخصيّتی برهم خورده و مشکلات را ایجاد می کند مبانی تحقیق تعریف شخصيّت در تحلیل رفتار متقابل «شخصيّت در تحلیل رفتار متقابل شامل مجموعهای از افکار، احساسات و رفتارها است که اریک برن این حالات را در سه بخش «والد» «بالغ» و «کودک» معرفی میکند».
این شیوهها ممکن است از احساس موفقیت تا عدم موفقیت در تغییر باشد» ( شفیع آبادی، ناصری، 1378: 225) در تحلیل رفتار متقابل از الگوی حالات نفسانی استفاده میشود اگر رابطه محرک و پاسخ از نظر تعادل مکمل یکدیگر باشند روابط سالم خواهد بود مانند: بالغ، کودک – کودک، والد- کودک، والد – والد.
یک تضاد درونی همراه با واکنش مخرب بین (کودک و والد) خواجه احمد به وجود میآید حالت نفسانی «بالغ» میتواند مداخله و داوری کند و راههای مصالحه یافته و تصمیمات جدیدی ایجاد کند اما او (بازی روانی) پارسامنشی و زهدنمایی را که برای گرفتن امتیاز و به منظور انتقام جویی است اجرا میکند خواجه احمد تمام هنجارها، بایدها و نبایدها و ارزشهای اجتماعی را که از (والد) خود آموخته بود به کنار مینهد و از آن روی گردان میشود او به یک (بی وجدانی) میرسد که سبب رفتارهای انتقام جویانه و هراسآور میشود خواجه احمد از همان روز اول وزارت خود بخشی از انتقام جوییها را به خواست و توافق سلطان مسعود انجام میدهد اما برخی نتیجه کینههای شخصی خواجه با کسانی بود که در زمره نزدیکان مسعود بودند و از جمله آنها بوسهل زوزنی بود.