چکیده:
ممیّز یکی از عناصر تشکیل دهندۀ سازههای نحوی و از مقولههای دستوری و آرایههای ادبی است که نقشی ارتباطی و معنایی در زبان ایجاد کرده و از نظر ظاهری و معنایی بر بلاغت و زیبایی سخن افزوده است به سخن دیگرممیز در آغاز شعر فارسی و در سبک خراسانی بیشتر در ساخت نحوی و دستوری زبان و رابطه عدد و معدود خلاصه شده، امّا به تدریج و به ویژه در سبک عراقی با بن مایههایی از آرایههای ادبی ایهام و تناسب و اندیشههای عرفانی همراه با تخیّل و احساس محتوایی ادبی و بلاغی پیدا کرده و در سبک هندی پیچیده و انتزاعی شده است افزون بر این گروه حرف تعرف در زبان فارسی به سبب تعدّد و تنوّع دارای ساختمانی پیچیده است و ممیز به عنوان یکی از عناصر موجود در گروه حرف تعریف تکواژی است که به همراه اسم میآید و مورد شمارش قرار می گیرد ممیز های عددی ابزاری برای طبقه بندی اسامی با اسم های قابل شمارش به کار میروند، امّا تاکنون آنچنان که باید بررسی نشده و ناشناخته مانده است. برخی دستور نویسان از آن با عنوان وابستههای عددی، روشنگر، صفت شمارشی مرکب، ممیّز و رابطههای کلّی عددی یاد کردهاند. در این مقاله سعی شده «ممیّز» از دیدگاه دستوری و بلاغی و تطوّر آن درگذشته تا امروز مورد بررسی قرارگیرد.
خلاصه ماشینی:
سرگذشت ممیّز در دستور زبان و ممّیزهای ادبی و بلاغی از گذشته تا امروز محمّدرضا شریفی 1 چکیده ممیّز یکی از عناصر تشکیل دهندۀ سازههای نحوی و از مقولههای دستوری و آرایههای ادبی است که نقشی ارتباطی و معنایی در زبان ایجاد کرده و از نظر ظاهری و معنایی بر بلاغت و زیبایی سخن افزوده است به سخن دیگرممیز در آغاز شعر فارسی و در سبک خراسانی بیشتر در ساخت نحوی و دستوری زبان و رابطه عدد و معدود خلاصه شده، امّا به تدریج و به ویژه در سبک عراقی با بن مایههایی از آرایههای ادبی ایهام و تناسب و اندیشههای عرفانی همراه با تخیّل و احساس محتوایی ادبی و بلاغی پیدا کرده و در سبک هندی پیچیده و انتزاعی شده است افزون بر این گروه حرف تعرف در زبان فارسی به سبب تعدّد و تنوّع دارای ساختمانی پیچیده است و ممیز به عنوان یکی از عناصر موجود در گروه حرف تعریف تکواژی است که به همراه اسم میآید و مورد شمارش قرار می گیرد ممیز های عددی ابزاری برای طبقه بندی اسامی با اسم های قابل شمارش به کار میروند، امّا تاکنون آنچنان که باید بررسی نشده و ناشناخته مانده است.
. شاید همه ممیّز های نامبرده از جهتی عام به نظر برسند امّا آنچه باعث شد که این بحث قدری بررسی شود این بود که اولاً «ممیز» از نظر پیشینة تاریخی و سبکی بررسی نشده بود، ثانیاً از نظر ادبی و بلاغی مورد توجّه قرار نگرفته است و ثالثاً آنچنان که باید در سبک هندی و به ویژه در ادبيّات معاصر به آن پرداخته نشده است.