چکیده:
چکیده: افرادجامعه بسته به موقعیت ونوع نسبتی که بایکدیگردارند، ازحقوق و تکالیف متقابلی برخوردارند. مراد از «حق»، قدرت، سلطه یا نوعی امتیاز مدنی است که از طرف عرف، قانون یا نظام اخلاقی(در حقوق اخلاقی) برای اشخاص، گروهها یا سازمانهایی برذمه کسانی، مقررو منظور شده و آنها اعتبارا می توانند ادای آن را در قالب الگوهای پذیرفته شده، از افراد ذی ربط مطالبه و استیفا کنند. بدیهی است که برخورداری ازهرحق، بانوعیتکلیفبه صوت متقابل یا باواسطه ملازمت دارد. امام سجاد(ع)درضمن برخی دعاهای صحیفه و نیزدر رساله حقوق خود به بخش قابل توجهی ازحقوق و تکالیف متقابل اخلاقی(و تاحدی قانونی و الزامی) افراد عموما و مومنان خصوصا توجه داده است. نوشتار حاضردر صدد است تا با غور و تامل در ادعیه مختلف صحیفه سجادیه فهرستی از این حقوق و تکالیف را استخراج کرده و آنها را در حد مجال، توضیح و تفسیر نماید. سوال اصلی پژوهش حاضراین است که از دید صحیفه سجادیه، مومنان در جامعه اسلامی و در روابط و مناسبات اجتماعی خویش از چه حقوق و وظایفی به صورت متقابل برخوردارند. روش این مطالعه تحلیل محتوای کیفی فرازهای منتخب از ادعیه صحیفه سجادیه است.
Abstract: Depending on the situation and the type of relationship they have with each other, individuals in society have reciprocal rights and duties. "Right" means power, domination or some kind of civil privilege Which is prescribed by custom, law or moral system (in moral law) for individuals, groups or organizations under the responsibility of individuals. And they can credibly demand and enforce it from the relevant people in the form of accepted patterns. It is obvious that having any rights has some kind of reciprocal or mediated duty. Imam Sajjad (AS) in addition to some prayers in the Sahifa and also in his treatise on law has paid attention to a significant part of the rights and reciprocal moral duties (and to some extent legal and mandatory) of individuals in general and believers in particular. The present article seeks to extract a list of these rights and duties by considering and pondering on the various prayers of Sahifa Sajjadieh and to explain and interpret them as much as possible. The main question of the present study is that from the point of view of Sahifa Sajjadieh, what are the rights and duties of believers in the Islamic society and in their social relations? They have each other. The method of this study is to analyze the qualitative content of selected phrases from the prayers of Sahifa Sajjadieh. Keywords: right, rights, duty, ethics, custom, believers.
خلاصه ماشینی:
امام سجاد( در ضمن برخی دعاهای صحیفه و نیز در رسالۀ حقوق خود به بخش قابل توجهی ازحقوق و تکالیف متقابل اخلاقی (و تاحدی قانونی و الزامی)، افراد عموما و مؤمنان خصوصا، توجه داده است.
از سوی دیگر، جامعهای که در آن افراد فارغ از حب و بغضهای صوری و منفعت طلبانه، و صرفا بهدلیل برخورداری از ملاکهای اعتقادی و ارزشی محبوبیت داشته باشند، جامعهای سالم و دینپسند است که نقش ایجابی و مثبتی در رشد و تعالی اعضادارد ]؛ - در زدودن کینهها نسبت به سایر مؤمنان توفیق یابند؛ 6 [که بخشی از آن به مجاهدت شخصی و بخشی به عنایت خداوند بستگی دارد ]؛ - از آزار و اذیت یکدیگر و سایرین بهدور مانند؛ 7 [از جمله حقوق متقابل مؤمنان و مسئولیت اجتماعی ایشان در برابر یکدیگر این است که به هیچ وجه به ناحق «وَاعْطِفْ بِقَلْبِی عَلَى الْخَاشِعِینَ (دعای 47، فراز127).
مؤمنان مشمول این ادعیه امام سجاد( در برخی فرازها، مؤمنان مشمول این ادعیه را با ذکر ویژگیهای اعتقادی و عملی توصیف میکنند: - کسانی که رهرو راه رسولان الهی و دنبال کنندۀ اهداف و آرمانهای آنها بوده [و هستند]، و بر سیرت و طریقت ایشان زندگی کرده [و میکنند]؛ یعنی به دین آنها ایمان آورده و تدین ورزیدند، به هدایت آنها مهتدی شدند، در مسیر سلوک، با آنها همراهی و همآوایی کردند؛ 4 - کسانی که در بینش و بصیرت مؤمنانه خویش و پیروی قاطع از آثار و نشانههای تابناک رسولان الهی و اهتداء و اقتداء به ایشان، دچار شک و تردید و اِعوجاجات اعتقادی و عملی نشده [و نمیشوند]، و در صحت تمسک به میراث آنها، خردهگیری و مناقشه نکردند؛ 5 - کسانی که از سیره و طریق رسولان الهی، پشتیبانی و حمایت کردند؛ 6 امام( همچنین در برخی فرازها، بعد از طلب رحمت و رضوان الهی برای اصحاب «اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَمَنْ غَبَرَ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ» (دعای 45، فراز55).