چکیده:
در این تحقیق وضعیت بیابانزایی شهرستان شادگان با استفاده از مدلIMDPA مورد بررسی قرار گرفت، که در آن با استفاده از مستندات آماری و مدل ایرانی ارزیابی پتانسیل بیابانزایی (IMDPA) به تحلیل موضوع پرداخته شد. برای انجام پژوهش از بین 9 معیار مدل IMDPA، 2 معیار پوشش گیاهی و اقلیم با توجه به شرایط منطقه انتخاب و برای هر معیار، شاخصهای مختلفی در نظر گرفته شد. در این مدل ارزش عددی معیارها از میانگین هندسی شاخصها و در نهایت بیابانزایی کل منطقه از میانگین هندسی معیارها به دست آمده و در نرم افزار ArcGIS، نقشه نهایی بیابانزایی منطقه تهیه گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که معیار پوشش گیاهی با ارزش عددی 39/2 تأثیر بیشتری نسبت به معیار اقلیم با ارزش عددی 7/1 در بیابانزایی منطقه داشته است. در نهایت نیز ارزش کمی شدت بیابانزایی بر اساس دو معیار مورد بررسی به میزان 02/2 بدست آمد، که طبق جدول امتیازدهی این مدل، وضعیت فعلی بیابانزایی برای کل منطقه، متوسط تعیین گردید.
In this study, desertification status of Shadegan town was investigated using IMDPA model, in which statistical analysis and Iranian Model of Desertification Potential Assessment (IMDPA) model were analyzed. Among the 9 standard IMDPA models for the study, two criteria of vegetation and climate, according to the selected area and for every criterion, different indicators were considered In this model, numerical values of criteria were calculated by Geometrical average mean of indices. Finally, desertification of total studied region was estimated from the Geometrical average mean of criteria and final region desertification map was provided using ArcGIS software. The results showed that vegetation criteria with the numerical value 2.39 have the greater effect to criteria climate with the numerical value 1.7 on desertification in Shadegan region. Finally, based on the two investigated criteria, quantitative value of desertification intensity was estimated to be 2.02. Based on the scoring tables of studied model, the region desertification was determined to be moderate.
خلاصه ماشینی:
در پايان نقشه معیار اقليم از ميانگين هندسي سه شاخص فوق طبق رابطه زير محاسبه ميگردد: رابطه 3: 3/1(تداوم خشکسالي × شاخص خشکي UTI × مقدار بارش سالانه) = معیار اقليم Iranian Model For Desertification Potential Assessment University of Tehran Index Wet Days جدول 1- شاخصهاي ارزيابي معيار پوشش گياهي مؤثر بر شدت بيابانزايي در مدل IMDPA (اختصاصی و سپهر، 1390) شاخصها, کلاس بیابانزایی , کم و ناچیز 1, متوسط 2, شدید 3, بسيار شدید 4 وضعیت پوشش گياهي, گونههاي مهاجم کمتر از 5 درصد از ترکيب گياهي را تشکيل ميدهد و کمتر از 25 درصد ترکيب گياهي از گونههاي يکساله ميباشد.
جدول 2- شاخصهاي ارزيابي معيار اقليم موثر بر شدت بيابانزايي در مدل IMDPA (اختصاصی و سپهر، 1390) شاخصهاي ارزيابي, کلاس بیابانزایی , کم و ناچیز 1, متوسط 2, شدید 3, بسيار شدید 4 مقدار بارش سالانه (میلیمتر), 600-280, 280-150, 150-75, 75> شاخص خشکی UTI, 180-150, 150-120, 120-90, 90-0 تداوم خشکسالی (سال), 4-3, 5-6, 6-7, 7< یافتههای تحقیق برای تهیه نقشه واحد کاری با توجه به قرارگیری منطقه در اراضی بسیار کم شیب از نقشهی کاربری اراضی استفاده شده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شكل 2- نقشه واحد کاری منطقه مورد مطالعه (نگارنده) تجزيه و تحليل شاخصها و معيارهاي بيابانزايي معيار اقليم: بررسیهای انجام شده بر روی متوسط هندسي ارزشهای کمی شاخصهای معیار اقلیم نشان میدهد که در منطقه مورد مطالعه شاخص مقدار بارش سالانه با ارزش عددي 45/2 مؤثرترین عامل در افزایش شدت بیابانزایی در منطقه شادگان بوده است.