چکیده:
واکاوی سیاست خارجی ایران در روزگار فرمانروایی اُرد دوم، در ارتباط با مسئله گسترش ارضی روم به سمت شرق، از موضوعات مهم و چالشبرانگیز تاریخ اشکانیان است که این جستار به آن پرداخته است. مطالعات نشان میدهد، تسلط روم بر بسیاری از سرزمینهای تحت نفوذ اشکانیان در مجاور مرز فرات و دستنشانده کردن ارمنستان، با فکر سلطه بر میانرودان، ارتباط مستقیمی دارد. افزون بر این، اختلافات داخلی اشکانیان در آغاز روی کار آمدن ارد دوم و بیطرفی ایران در دورۀ فرهاد سوم، که منجر به پیروزی روم بر پونتوس و ارمنستان شد، فکر حمله به قلمرو اشکانیان در میانرودان را بیش از پیش تقویت کرد. اما شکست روم در نبرد کرهه، در نتیجه نزدیکی ایران و ارمنستان، به این معناست اشکانیان در دوره ارد دوم، پس از پایان دادن به اختلافات و تقویت نیروهای داخلی برای مقابله با قدرت روم، مهمترین مسئلهای را که پیشروی خود قرار دادند نفوذ دوباره بر ارمنستان است. بنابراین، مهمترین دستاورد این تحقیق، تأکید بر نقش محوری ارمنستان، برای خنثی کردن توطئه روم، در سیاست خارجی این دوره است.
خلاصه ماشینی:
اما شکست روم در نبرد کرهه ، در نتيجه نزديکي ايران و ارمنستان ، به اين معناست اشکانيان در دوره ارد دوم ، پس از پايان دادن به اختلافات و تقويت نيروهاي داخلي براي مقابله با قدرت روم ، مهم ترين مسئله اي را که پيش روي خود قرار دادند نفوذ دوباره بر ارمنستان است .
بنابراين ، کراسوس تقريبا هم زمان با نزاع بين دو برادر و در حين محاصره سلوکيه توسط سورنا، مقدمات لشکرکشي به ميان رودان و سلوکيه را در سال ٥٤ ق م فراهم ١٢٦ کرد تا در سايه اين منازعه دودماني، به اهداف شوم خود که سلطه بر قلمرو اشکاني بود دست پيدا کند اما اين لشکرکشي وي به نبرد کرهه ١ (حران )، که مشهورترين واقعۀ تاريخ اشکاني در ٥٣ ق م و به فاصله اندکي پس از تصرف سلوکيه توسط سورنا است (ولسکي، ١٣٨٣: ١٤٥؛ شيپمان ، ١٣٨٤: ٤٤)، انجاميد.
اما سپاه اشکاني پس از آنکه به اندازه کافي عقب نشست و فاصله گرفت ، با تمرکز کردن نيروهاي خود بر عليه واحد پوبليوس ، شکست خردکننده اي بر روميها تحميل کرد که در نتيجه آن پوبليوس که زخمي شده بود تصميم گرفت خودکشي کند و در اين جريان گروه پانصد نفري از روميها اسير شدند و بقيه آنها که حدود چهار هزار و پانصد نفر ميشد کشته شدند ( :١٩١٩ ,Plutarch ٢٣-٢١ ,XL :١٩٥٥ ,Dio Cassius ;٢٥-٢٣ ,Crassus).
Appian, 1958, Appian‟s Roman History, translated by Horace White, Loeb Classical Library Cambridge, MA.