چکیده:
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفههای تربیت شهروندی از منظر صحیفه سجادیه طراحی و اجرا شده است و به شیوه تحلیل محتوای ﻛﻴﻔﻲ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ توصیفی- ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و با قلمرو مطالعات پژوهشی شامل تمامی ادعیه کتاب گرانقدر صحیفه سجادیه، مؤلفههای شناساییشده را تحلیل مینماید. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر آن است که از مجموع 107 کد شناساییشده پیرامون مؤلفههای تربیت شهروندی، تعداد 29 کد به بعد شناختی شامل قدرت، شکرگزاری (قدردانی)، عدالت و...؛ 11 کد به بعد اجتماعی شامل احساس مسئولیت، اصلاح امور، ارتباط و...؛ 49 کد به بعد اخلاقی (ارزشها: 28 کد شامل وظایف فرزند نسبت به والدین، فروتنی (تواضع) و...؛ ضدارزشها: 21 کد شامل غفلت، قبیلهگرایی و...) و 18 کد به بعد عاطفی- هیجانی (ارزشها: 9 کد شامل تفضل (بخشش کردن)، حسن نیت و...؛ ضدارزشها: 9 کد شامل طغیان، هوی پرستی و...) اختصاص یافته است. در پایان، این نتیجه حاصل گردید که امام سجاد (ع) تلاش میکنند در این متن اسلامی ارزشمند، انسانی را تربیت کنند که ورود به مسیر حق و حقیقت، و نیز تمسک به عبادت و اطاعت الهی را سرلوحه خود قرار دهد و با پرهیز از ظلم و دشمنی به دیگران، از مهمترین مانع رسیدن به تربیت اخلاقی دور شود و نیز از ضدارزشهای اخلاقی و عاطفی بهعنوان عمومیترین و ابتداییترین موانع تکامل شهروندان در جامعه بپرهیزد و با نیکی به دیگران و نرمخویی و مهربانی، مقدمات اصلاح تربیت اخلاقی شهروند حاضر در جامعه را فراهم آورد.
تم تصمیم الدراسه الحالیه وتنفیذها بهدف التعرف علی مکونات التربیه المدنیه من منظور الصحیفه السجادیه ،
وهی تحلل المکونات المحدده عن طریق تحلیل المحتوی النوعی من النوع التوصیفی التحلیلی ومع نطاق الدراسات
البحثیه بما فی ذلک جمیع ادعیه کتاب الصحیفه الثمین السجادیه. تظهر نتايج البحث انه من بین 107 رمز التی تم
تحدیدها حول مکونات التربیه المدنیه، هناک 29 رمزا تتعلق بالبعد المعرفی، بما فی ذلک القوه والشکر )الامتنان (
والعداله و... ؛
11 رمزا للبعد الاجتماعی، بما فی ذلک الشعور بالمسوولیه ، واصلاح الشوون ، والتواصل ، و...؛ 49 رمزا للبعد
الاخلاقی )القیم: 28 رمزا بما فی ذلک واجبات الاطفال تجاه الوالدین والتواضع)خشوع( و... ؛
القیم المعادیه: 21 رمزا بما فی ذلک الغفله والقبلیه و...( و 18 رمزا للبعد العاطفی الهیجانی )القیم: 9 رموز بما فی
ذلک التفضل )الصفح(، والنوایا الحسنه، و...؛ والقیم المضاده: 9 رموز بما فی ذلک التمرد، و عباده الهوی ، و...( تم
تخصیصها. وخلصت فی النهایه هذه النتیجه: ان الامام السجاد )ع( یحاول ان یربی بهذا النص الاسلامی الثمین،انسانا
یضع الدخول فی طریق الحق والحقیقه،و ایضا التمسک بالعباده والطاعه لله مقصوده و غایته فی اموره، ومع التجنب
عن الظلم و العداوه مع الاخرین یبتعد عن اهم موانع الوصول الی التربیه الاخلاقیه . ، ویجب ایضا تجنب القیم
الاخلاقیه والعاطفیه المعادیه باعتبارها العوايق الاساسیه والاکثر شیوعا لتنمیه المواطنین فی المجتمع، و مع التعامل
بلطف مع الاخرین و العطوفه و حسن السلوک مع الناس ، اوجد مقدمات اصلاح التربیه الاخلاقیه للمواطنین
الحاضرین فی المجتمع.
The present study was designed and implemented with the aim of identifying the components of citizenship education from the perspective of Sahifah Sajjadiyeh, and it analyzes the identified components by qualitative content analysis of descriptive and analytical type and with the scope of research studies including all the claims of the precious book of Sahifah Sajjadiyeh. The results of the research show that out of a total of 107 codes identified around the components of citizenship education, 29 codes are related to the cognitive dimension, including power, gratitude (gratitude), justice, etc.; 11 codes to the social dimension, including a sense of responsibility, reforming affairs, communication, etc.; 49 codes for the moral dimension (values: 28 codes including the duties of children towards parents, humility, etc.; anti-values: 21 codes including neglect, tribalism, etc.) and 18 codes for the emotional emotional dimension (values: 9 codes including kindness) forgiving), goodwill, etc.; anti-values: 9 codes including rebellion, arrogance, etc.) are assigned.In the end, it was concluded that Imam Sajjad is trying to educate a person in this valuable Islamic text, who puts entering the path of truth and truth, as well as clinging to worship and obedience to God, and by avoiding Cruelty and enmity to others should be avoided as the most important obstacle to moral education, and should also avoid moral and emotional anti-values as the most common and basic obstacles to the development of citizens in the society, and be kind to others and be gentle and kind, the preparations for reform It provided the moral education of the citizen present in the society.
خلاصه ماشینی:
Summers نشريات علمي دانشگاه جامع امام حسين (عليه السلام ) ٣٥٣ جامعه اسلامي هم از ديد تئوري و هم ازلحاظ تجربه عملي، شايستگي يدايش جامعه اي مدني، بر ايه آموزش هاي تربيتي اسـلامي را دارد و گـواه ايـن مـدعا دقـت کثيـر ديـن اسـلام بـه سـطوح گوناگون فردي و اجتماعي، ارتباط انسان ها و تعليم آموزه هاي ديني مختلـف بـراي ترقـي الگـوي زندگي در جوامع اسلامي است (حيدري و همکاران ، ١٣٩٢)؛ که نمونه اي از اين الگوهاي تربيتـي مشتمل بر نقض برتري نژادي و قبول تقوا به عنوان مـلاک مقـدم در تربيـت شـهروندي (حجـرات ، ١٣)؛ رعايت عدالت به منزله يکي از مقاصد تربيتي مسئوليت ذيري (حديـد، ١٣)؛ کرامـت بـه مثابـه کليات تربيتي تکريم حقوق شهروندي (اسرا، ٧٠)؛ احسان به عنوان تربيت نوع دوسـتي (نحـل ،٩٠)؛ محقق شدن آزادي و استبدادگريزي به منزلـه از ميـان برداشـتن موانـع رويـش فرهنـگ شـهروندي (زخرف ، ٥٤) و نگرش مدارا کردن و تساهل به مثابه بردباري و محترم شمردن انديشه هاي ديگـران (توبه ، ٦١) ميباشند.
هدف اساسي تربيـت اجتماعي و شهروندي در صحيفه سجاديه که موضوع اصلي اين پژوهش را در برمي گيرد، رساندن انسان به تربيتي که موجب ساماندهي و اصلاح روابط انسان ها با يکديگر شده و در نهايت به کمال بينهايت الهي برساند، و صرفا به معني همسازي و همنوايي بـاارزش هـاي حـاکم بـر جامعـه نيسـت (ملاسلماني و همکاران ، ١٣٩٠)؛ بنابراين ، با توجه به جامعيت موضوع هاي تربيتي صـحيفه سـجاديه (بعد از قرآن و نهج البلاغه ) و استفاده از آيات و روايات در تفسير و توضيح فرازهـايي از دعاهـاي آن ، به نظر ميرسد دسـتيابي بـه مؤلفـه هـاي تربيتـي از منظـر امـام سـجاد (ع ) مـيتوانـد در فرآينـد تعليم وتربيت صحيح ، مفيد و مؤثر باشد (نادري و همکاران ، ١٣٩٢).