چکیده:
معاصرسازی، ناظر بر کاربرد ادبیات اعصار پیشین در ادبیات معاصر و هماهنگ کردن این نوع ادبیات، با روحیات و ذهنیات انسان امروز است که این امر، نقش مهمی در خلق آثار ادبی، غنی کردن آنها و ارتباط بین فرهنگی در دورههای مختلف دارد. سیمین دانشور از جمله داستاننویسانی که از این شیوه، در آفرینش آثار داستانی خود استفاده کرده است. در رمان «جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان» شعر شاعران مختلفی مانند حافظ، مولوی، سعدی و خیام معاصرسازی شده است. هدف این پژوهش بررسی نقش این اشعار و شیوۀ معاصرسازی آنها، در رمان مذکور بر اساس روش توصیفی تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان میدهد دانشور در رمان مذکور، بیشتر از شعر حافظ استفاده کرده و در خوانش نو از اشعار کهن و هماهنگ کردن آنها با فضای جامعۀ امروز ایران، بیشتر به آنها مفهوم و معنایی اجتماعی سیاسی داده است. همچنین این اشعار جزو ساختار رمان او شدهاند و نقش بسیار مهمی در شخصیتپردازیها، نشان دادن نوع اندیشه و وابستگیهای ذهنی شخصیتهای رمان، طرحریزی پیرنگ، تقویت درونمایهها، توصیف مکان، حقیقتمانندی و ایجاد ارتباط بین گذشتۀ فرهنگی و اجتماعی ایران با امروز آن دارند.
contemporaneity is concerned with the application of the literature of earlier eras in contemporary literature and the harmonization of this type of literature with the spirits and minds of today's human beings this plays an important role in the creation of literary works, their enrichment and the connection between culture in different periods. simindaneshvar is one of the storytellers who has used this method in creating her stories. in the novels"jazire-ye sargardani andsareban-e sargardan" (island of wandering and wandering camel-driver), the poems of various poets such as hafez, moulavi, saadi and khayyam have been contemporaryized.the purpose of this study is to investigate the role of these poems and the way of their contemporaryization in the novel based on the descriptive-analytical method. the results of the research show that daneshvar has used hafez's poetry more in the mentioned novel and in the new reading of old poems and harmonizing them with the atmosphere of today's iranian society, she has given them more meaning and social-political meaning. also, these poems have become part of the structure of his novel and have a very important role in the characterization, showing the type of thoughts and mental dependencies of the characters in the novel, plot design, strengthening the themes, describing the place, the verisimilitude and connections between iran's cultural and social past and its present time.
خلاصه ماشینی:
هدف در اين پژوهش نيز بررسي موضـوع معاصرسازي شعر کهن فارسي و کارکرد داستاني آن در رمان جريزة سرگرداني و ساربان سرگردان است و به اين پرسش ها پاسخ داده ميشود که دانشور در آثار مـورد بررسـي از شعر چه شاعراني بيشتر استفاده کرده و چه خـوانش نـويي از آنهـا ارائـه داده اسـت ؟ در زمينه هايي مانند شخصيت پردازي، انتقـال درونمايـه ، پيرنـگ داسـتان، توصـيف مکـان، واقع گرايي و ارتباط بين فرهنگ گذشته و امروز، اين اشعار چه کارکردي داشته اند؟ پيشينۀ پژوهش تاکنون پژوهش مستقلي دربارة معاصرسازي اشعار کهن در رمانهاي سيمين دانشور انجام نشده؛ اما در برخي از پژوهش ها به موضوع معاصرسازي و ارتباط بين ادبيات کهـن و معاصر پرداخته شده است که به مهمترين آنها اشـاره مـيشـود: معصـومه صـادقي در پايان نامۀ خود با عنوان «بررسي و تحليل تأثير آشنايي بـا ادبيـات کلاسـيک فارسـي در داستان نويسي معاصر (با نگاهي به رمانهاي سووشون، جاي خالي سلوچ و آتـش بـدون دود)» (١٣٩١) و مقالۀ مستخرج از آن «تحليل بينامتني رمـان آتـش بـدون دود و تـأثير ادبيات کهن فارسي در آن » تأثيرهاي زباني و سبکي آثار گذشته بر رمانهـاي فارسـي را بررسي کرده؛ ولي نقش و کارکردهاي اين اشعار را در کليـت داسـتانهـا تحليـل نکـرده است .
در رمان جزيرة سرگرداني در صحنه هاي مختلف از زبان شخصـيت هـا يـا راوي ايـن خوانش نو ديده ميشود؛ براي نمونه هستي بين گرايش به مراد و سـليم کـه بـه ترتيـب نماد تفکرات سوسياليستي و سنت گراي تعديل شده هسـتند، سـرگردان اسـت ؛ دانشـور براي نشان دادن اين سرگرداني، از غزل حافظ البته با ايجـاد تغييراتـي در واژگـان بيـت مثلا تغيير واژة وحشت به حيرت، براي ايجاد تناسب بين فضاي شعر با گفتمـان مطـرح در رمان استفاده کرده است : از هر طرف که رفتم جز حيرتم نيفـزود آوخ از اين بيابان زيـن راه بـينهايـت ...