چکیده:
مغولان در مناسبتهای مختلف اقدام به برپایی مجالس جشن و سرور مینمودند که همواره از آداب و تشریفات خاصی برخوردار بود. جشنی را که به هنگام بر تختنشینی فرمانروایان مغولی ترتیب مییافت، میتوان از مهمترین جشنهای مغولان به حساب آورد. جشنهای جلوس فرمانروایان در ابتدا بسیار ساده برگزار میشدند و با تثبیت امپراطوری مغولان و افزایش قدرت فرمانروایان آداب و آیینهای بیشتری بر این جشنها افزوده گشت اما باز جشنها به سادگی گرایید. پس از استقرار حکومت ایلخانی در ایران و با وجود تأثیرگذاری فرهنگ و آداب ایرانی بر آنها، ایلخانان به همان سنتها و آداب اجدادی خود به هنگام جلوس فرمانروا عمل میکردند. در پژوهش حاضر سعی شده است ضمن توصیف چیستی و چگونگی آیین و آداب جلوس در دوران فرمانروایی مغولان و ایلخانان، به تغییرات و تحولات این مقوله مهم نیز پرداخته شود. روش این پژوهش توصیفیتحلیلی است و دادهها و منابع اطلاعاتی آن کتابخانهای و اسنادی است.
The Mongols always held celebrations and feasts with special customs and rituals on any occasion. The celebration that was held during the enthronement of the Mongol rulers can be considered one of the most important of festivals. The celebrations of the enthronement of the rulers were very simple at the beginning. By the consolidation of the Mongol Empire and the increase of rulers’ power, more customs and rituals were added to this celebration, but it gradually returned to simplicity. After the establishment of the Ilkhanid dynasty in Iran and despite the influence of Iranian culture, the Mongols followed their own traditional customs in case of enthroning the ruler.The present study is an attempt to describe the nature and circumstance of the enthronement ceremonies during the sovereignty of the Mongols and Ilkhanids. Developments of this important phenomenon is also discussed. The method of this research is descriptive-analytical. The sources of data and information are library and documents.
خلاصه ماشینی:
در اين مورد نيز ميتوان به صوري يا مصلحتي بودن برخي از آداب و آيين هاي پيش از جلوس فرمان روايان مغول پي برد، چراکه سرقويتي در ابتداي امر با کارداني و زيرکي بزرگان و اشراف مغول را در انتخاب منکو با خود همراه کرده و حتي فرستادن منکو به عيادت باتو نيز سياستي در راستاي همين هدف بوده است ، اما بااين حال منکو بنا به رسم معمول در ظاهر از پذيرش سلطنت سر باز زد.
منکو از ميان فرمان روايان مغول تنها فرمان روايي بود که دو قوريلتا به منظور جلوس او برپا شد و بسياري از آداب و آيين هاي جلوس ازجمله آيين برداشتن کلاه و گشودن کمر توسط حاضرين در مجلس نيز دو مرتبه اجرا شدند.
در جلوس منکوقاآن بسياري از آداب و آيين هاي جلوس نيز دو مرتبه اجرا گرديد؛ اما در منابع اطلاعاتي پيرامون افرادي که منکو را بر تخت نشاندند، وجود ندارد و تنها منبعي که ميتوان اطلاعات اندکي در اين خصوص به دست آورد مجمع الانساب شبانکاره اي است و آن هم فقط در مورد قوريلتاي اول که اشاره ميکند پس از اتفاق نظر همگان در برگزيده شدن منکو، باتو دست او را گرفته و بر تخت نشاند (شبانکاره اي، ١٣٧٦: ٢٥٧).
رسم کاسه گرفتن و چوک زدن به هنگام جلوس منکو نيز صورت پذيرفته و باتو در اينجا نقش اصلي در اجراي اين آداب برعهده داشته است و امرا و شاهزادگان به پيروي از باتو کلاه ها را از سر برداشته و زانو زده اند و رسم کاسه گرفتن نيز توسط باتو که يکي از اعضاي با نفوذ خاندان چنگيزخان بود، اجرا شده است .