چکیده:
یکی از اهداف اجتماعی انسانها رسیدن به کمال وآسایش و دور ماندن از غرور و ضررهای ناخواسته است. دانشمندان این رشته، به شیوه های مختلف در این موضوع ورود کرده تا کاربران بتوانند مقصود آنان را درک و با کسب آگاهی و دانش حقوقی و اجتماعی از هرگونه معامله ی غرری دور نگه داشته شوند. بدیهی است که ارایه کننده این مباحث باید به علوم مورد نیاز این رشته از جمله علوم اجتماعی، حقوق مدنی، قواعد فقه جزایی آشنایی داشته باشد تا بتواند مفهوم و مقصود واژه غرر و قاعده ی لاضرر را درک و آن را بیان و به دیگران منتقل نماید. سوال مطرح این که، متخصص این رشته چگونه میتواند ابتلای مردم به ضررهای احتمالی را یادآور شود و با چه شیوه ای خسارت های پیش رو را با درک مفهوم برتر به مخاطب آموزش دهد. در این نوشتار تحلیل مصداقی پیرامون واژه ی ضرر و تسبیب و تفاوت مفهوم قاعده ی غرور و اتلاف و نقش آفرینی بیمناسب اجماع دراثبات احکام را مورد نقد و بررسی قرار میدهد. در بیان این مفاهیم از دیدگاه دانشمندان ادبیات، فقه و حقوق برای درک بهتر مطالب نهایت بهره ارایه میشود.
این پژوهش به روش کتابخانه ای، با تحلیل منابع حقوقی به این پرسش که چگونه از ضرر دور بمانیم میپردازد. با تاکید بر اصول و مبانی و تعاریف قواعد حقوقی غرور، تسبیب، اتلاف و لاضرر بیان میکند که منافع و مضرات افراد جامعه کدام است و بر این نکته تصریح نماید که میان قاعده غرور و تسبیب با وجوه اشتراک فراوان تفاوت آشکار وجود دارد. تجربه نشان میدهد که دانش حقوق توانایی کامل در آگاهی مخاطبین جهت قرار نگرفتن در گرداب جهل و غرر و تلف را ندارد. از این رو با استعانت از علوم مشترکی چون علوم اجتماعی، روانشناسی به دنبال آن است که خسارت های ناشی از غفلت و ضرر را در جوامع رو به رشد به حداقل برساند. این مقاله ضمن استفاده از شیوه های تحلیل زبانی در صدد است که از طرح مسایل موازی اجتناب تا با دور ماندن از روش های تکراری نتیجه ی مطلوب حاصل گردد.
خلاصه ماشینی:
بديهي است که ارايه کننده اين مباحث بايد به علوم مورد نياز اين رشته از جمله علوم اجتماعي، حقوق مدني، قواعد فقه جزايي آشنايي داشته باشد تا بتواند مفهوم و مقصود واژه غرر و قاعده ي لاضرر را درک و آن را بيان و به ديگران منتقل نمايد.
با تاکيد بر اصول و مباني و تعاريف قواعد حقوقي غرور، تسبيب ، اتلاف و لاضرر بيان ميکند که منافع و مضرات افراد جامعه کدام است و بر اين نکته تصريح نمايد که ميان قاعده غرور و تسبيب با وجوه اشتراک فراوان تفاوت آشکار وجود دارد.
(163 : سوال اصلي و فرعي ١- از قواعد اصولي درعلم حقوق و شاخه هاي مختلف چون آيين دادرسي، جزاي اسلامي و حقوق خصوصي تا چه ميزان استفاده شده است ؟ ٢- مباني قاعده غرور با قاعده تسبيب در جبران خسارت چگونه قابل جمع است ؟ ٣- مغرور جهت اخذ خسارت ميتواند به فروشنده و مباشر و فضول مراجعه نمايد کداميک در اولويت ميباشند؟ ١- ديدگاه اهل لغت غرور در لغت به معناي امري است که مايه ي جهل و غفلت انسان شود (معجم الوسيط ،١٣٨٧ :٦٤٨).
غرور نزد فقهاء معناي غرور نزد فقهاء از معناي لغوي آن گرفته شده ، «غرور» فعلي که موجب ضرر و زيان ديگري شود؛ البته اين فريب در اثر عمل و يا قول شخصي است که او را فريب داده ، اگرچه قصد فريب نداشته و يا جاهل باشد؛ درتحقق عمل ، به دارا بودن قصد نيازي نيست ، فرد زيان ديده ميتواند به تلف کننده مراجعه کرده و طلب خسارات نمايد (بجنوردي، بيتا: ٢٢٥).