چکیده:
بحث پیرامون وجود و نبود واژه های مترادف در قرآن، همواره در طول تاری اسلام از مسایل مورد توجه محافل علمی قرآن پژوهان بوده است. یکی از مترادفهای قرآن ، دو واژه »زوج و امراه « است که در نگاه نخستین، شبهه مترادف بودن در آنها وجود دارد، اما دقت در موارد استعمال آنها در قرآن، حاکی از آن تفاوت بین آنهاست. هدف این نوشته، اثبات نبود ترادف در معنای آن ها و دستیابی به تفاوت این دو واژه است. ازاینرو، در این نوشتار با موشکافی در آیات حاوی این دو واژه و یا مشتقات آنها سعی شد که تفاوت معنایی دو واژه به دست آید. این پژوهش با بهره مندی از روش تحقیق عقلی و وحیانی به روش گردآوری کتابخانه ای و با پردازش توصیفی تحلیلی به تبیین مسئله پرداخت. دستاورد پژوهش این شد که گروه های متعددی در قرآن متصف به »زوجیت « شدهاند. با توجه به معنای لغوی دو واژه در برخی آیات، فرض جایگزینی دو واژه تصورشدنی نیست. در آیاتی نیز که فرض جایگزینی دو واژه تصورپذیر است، قیود موجود در معنای »زوج«، امکان جایگزینی واژه »امراه« را نمیدهد. بررسی آیاتی که این دو واژه در آنها بهکار رفته، حاکی از آن است که هدف از زوجیت تکوینی در کاینات، رسیدن به زوجیت تشریعی است و هدف از زوجیت تکوینی نیز زوجیت تشریعی برای رسیدن به توالد و ازدیاد نسل انسان است
The discussion of the existence and absence of synonymous terms in the
Qur'an has always been a matter of interest from the scientific circles of
the Qur'an in the history of Islam. One of the synonyms of the Quran is
the two words "Wife and Woman" which, in the first glance, there is a
doubt about being synonymous among them, but the precision in their
use in the Qur'an indicates the difference between them. The purpose of
this article is to prove that there is no sequence in their meaning and to
achieve the difference between these two words. Therefore, in this paper,
by analyzing the verses containing these two words or derivatives, we
have tried to make the difference between the two terms. The present
study, using the method of rational and revelatory research in a library
method and analyzing descriptive processing, explains the problem. The
purpose of the study was to find that several groups in the Quran have
been "parity". Regarding the lexical meaning of the two words in some
verses, the assumption of replacement of two words is not conceivable.
Also, in verses that assume the replacement of two words is conceivable,
the constraints in the meaning of "Wife" do not allow the replacement of
the term "Woman". The study of the verses in which these two terms are
used indicates that the purpose of the developmental parity in the
universe is to achieve a religious parity and the goal of genetic parity is
also religious parity to reach the growth of the human race.
خلاصه ماشینی:
شبهۀ ترادف بين دو واژٔە «زوج » و «إمراة» يکـي از ايـن مـوارد جزئـي اسـت و ضـرورت پرداختن به آن از اين نظر است که براي فهميدن و تفسير آياتي که ايـن واژه در آن هـا ديده ميشود، مفيد است .
از نظر سير نگارشي در عصر نزول قرآن و قرون اوليه ، بـه دليـل اهميـت تـرادف در ترجمۀ قرآن ، انديشمندان قرآني به نظريه پردازي در ايـن زمينـه پرداختـه انـد، گـاهي در لابه لاي کتب خود مطالبي را عرضه کرده اند؛ مانند فقه اللغه و زبان شناسي عربـي نوشـتۀ عبدالتواب (ص ٣٥٠ به بعد) و المزهر في علوم اللغۀ و أنواعها (ص ٣٠٧ به بعـد) نوشـتۀ سيوطي و گاهي به طور مستقل بـه نگـارش کتـاب در ايـن زمينـه پرداختـه انـد؛ ماننـد کتاب هاي الترادف في القرآن نوشتۀ المنجد و الفروق وضع الترادف نوشتۀ ترمذي و...
. در زمينۀ وجود يا نبود ترادف «زوج » و «إمراة»، بنت الشاطي در کتاب الإعجاز البيـاني قرآن به مطالبي اشاره کرده است و پس از ايشان در کتاب الإعجاز القرآني و أثـره علـي مقاصد التنزيل ، نوشتۀ رجاء بنت محمد عودة نکاتي در اين راستا آورده شده است .
ک؛ طباطبايي، ١٣٧٤، ج ٢: ٤٢١ و بنت محمد عـودة، ١٤٢٤ق .
ابن أبيحاتم ، عبدالرحمن بن محمد.
). التفسير الکبير: تفسير القرآن العظيم .
1 Ed. Qom: Maktab Al Eelam Al Eslami Pub. th Ibn al-Jawzi, Abd al-Raḥmān bin ʿAlī.
Tafsir ibn Kathir.