چکیده:
قرآن فرازمانی است و تفسیر آن نیاز به روزآمدی و تحول دارد. روایات واصله نیز، ارائه تفاسیر نو از آیات را تأیید میکند. بر این اساس، بررسی نوآوریهای مفسرین قرآن، ضرورتی عصری است که توسعه و رشد علوم اسلامی را در پی دارد. هدف این نوشتار، معرفی نوآوریهای علامه سید محمد حسین فضلالله در تفسیر «من وحی القرآن»، با تمرکز بر سورهی جمعه است. روش این پژوهش کیفی است و مسئله پژوهش این است که سید محمد حسین فضلالله چه نوآوریهایی در تفسیر«من وحی القرآن» دارد و این نوآوریها با توجه به سوره مبارکه جمعه چگونه قابل تطبیق و طبقهبندی است؟ تفسیر «من وحی القرآن» تفسیری نوآور است و مطالعه موردی سوره جمعه حاکی از نگاه نو و متفاوت فضل الله در تفسیر او از قرآن کریم است. نوآوریهای علامه فضل الله در تفسیر «من وحی القرآن» در پنج بخش ادبی، روشی، گرایشی، روایی و علوم قرآنی بررسی میشود. نتیجه پژوهش این که نوآوریهای فضلالله در بخش ادبی (مباحث دستور زبانی و بلاغی) شامل پرداختن به نکات بلاغی بیسابقه (و عدم اهتمام بر نکات دستوری و لغوی) و ارائه تفسیری متناسب با سیاق، به همراه تقسیمبندیهای سیاقی نوین؛ در بخش روشی، شامل روش استیحایی؛ در بخش گرایشی، شامل ارائه تفسیری اجتماعی_تربیتی به انضمام نقد و تحلیل اجتماعی_تاریخی؛ در بخش روایی، شامل نقد محتوایی_متنی روایات شأن نزول است. در بخش علوم قرآنی ضمن بیاعتنایی به برخی از مباحث علوم قرآنی نظیر قرائات، با در نظر گرفتن فضای نزول آیات (مکی_مدنی)، به نوآوریهایی دست یافته است.
Quran transcends time; thus, its exegesis must be progressive and up to date. The presentation of a novel exegesis of Quranic verses and surahs is also emphasized in narratives. In a time when Islamic sciences are developing and expanding, it is crucial to examine the exegetic innovations. This study examined levels of innovation in Sayyid Muhammad Husayn Fadl Allah’s Wahy al-Qur’an with a focus on Surah Al-Jumu’ah. This qualitative research conducted a desk study. The case study of Surah Al-Jumu’ah indicated that Fadl Allah adopts a novel and different view in his exegesis of the Quran. In so doing, he examines innovation in five levels, namely, literary, methodology, orientation, narratives, and Quranic sciences. His exegesis’s innovation at the literary level -grammar and rhetoric- is in an emphasis on rhetorical points, non-emphasis on grammatical and lexical points, and presentation of exegesis in line with the style. At the methodology level, he employs the novel method of estihayi, and concerning orientation, Fadl Allah adopts a socio-educational approach and presents a socio-historical critique and analysis. At the methodology level, he presents a thematic-textual critique of the cause of the revelation of Surah Al-Jumu’ah. Regarding the Quranic sciences, in the analysis as well as Makki and Madani Surahs, there was no innovation in the exegesis of Surah Al-Jumu'ah. The findings indicated that Min Wahy al-Qur’an is an innovative exegesis
خلاصه ماشینی:
نتيجه پژوهش اين که نوآوري هاي فضل ال در بخش ادبي )مباحث دستور زباني و بلاغي ( شامل پرداختن به نکات بلاغي بي سابقه )و عدم اهتمام بر نکات دستوري و لغوي ( و ارائه تفسيري متناسب با سياق ، به همراه تقسيم بندي هاي سياقي نوين ؛ در بخش روشي ، شامل روش استيحايي ؛ در بخش گرايشي ، شامل ارائه تفسيري اجتماعي _تربيتي به انضمام نقد و تحليل اجتماعي _تاريخي ؛ در بخش روايي ، شامل نقد محتوايي _متني روايات شأن نزول است .
کليدواژگان : نوآوري ، علامه فضل الله ، تفسير «من وحي القرآن »، سوره جمعه ١) دانشجوي دکتري ، علوم قرآن و حديث ، دانشگاه آزاد اسلامي ، واحد علوم و تحقيقات ، تهران ، ايران ، ايميل :gmail.
(بنگريد: کلينــي ، ١٤٢٩ق ،٣٩٨/٤؛ بحراني ، ١٤١٦ق ،٢٨/١؛ مجلســي ، ١٤٠٣، ٩٧/٨٩) يکي از اين تفاسير، تفسير «من وحي القرآن » علامه سيد محمدحسين فضل الله بن عبدالرئوف (١٣٥٤-١٤٣١ق )، از علما و مفسرين معاصر است که افزون بر استعدادهاي ذاتي و برجستگي علمي از عناصر فعال و مبارز در عرصه هاي اجتماعي ، فرهنگي و سياسي لبنان بوده است .
(زرنگار، ١٣٦٧ش : ٧١٠/١٦) ســوره جمعه علاوه بر طرح مباحث زيربنايي و اصول دين ، مشــتمل بر مضامين عالي اجتماعي ، سياســي ، اقتصادي و فرهنگي اســت ، در طول تاريخ تفســير به ويژه در دوران معاصر مورد توجه مفسرين و قرآن پژوهان قرار گرفته است و در اين پژوهش برآن شديم تا نوآوري هاي فضل الله را در سوره جمعه مورد مطالعه قرار دهيم .