چکیده:
چکیده:گیلان، پس از تهران و آذربایجان در سیر مشروطه خواهی و استقرار نظام مشروطیت در ایران نقش اساسی ایفا کرده است. برخلاف سایر مناطق کشور که طبقه متوسط، راهبر انقلاب مشروطه بوده است در گیلان جنبش دهقانی در تمامی مراحل اعتراض، اجتماع و حرکت به سمت فتح تهران حضور پررنگ داشته و این کنش فعالانه با اشتراک منافع انجمن ها، کمیته ها و احزاب سیاسی شهری در یک راستا قرار یافت. از این رو این پژوهش با هدف بررسی زمینه ها و نقش جنبش دهقانی در فرآیند مشروطه خواهی گیلان شکل گرفته است. این مقاله با روش تحلیلی_تاریخی ضمن گردآوری داده ها لازم پیرامون نحوه شکل گیری و نقش آفرینی جنبش دهقانی در مشروطه گیلان براساس مدل بسیج منابع چارلز تیلی می کوشد زمینه ها و مدل بازیگری دهقانان گیلانی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که مشارکت دهقانان گیلانی، در مشروطیت به میزان آگاهی آنان از اهداف مشروطه باز نمی گردد. دهقان گیلانی بطور کلی مفهوم مشروطه و نظام ایده آل منتج از آن را نمی شناخت. سابقه شورش های دهقانی در این منطقه، محیط جغرافیایی متفاوت، اشتراک منافع بر سر زمین، ظلم بی حد ملاکین، ارتباط با انجمن ها و بهره بردن احزاب از دهقانان فرآیند بسیج این جنبش به حساب می آید.
After Tehran and Azerbaijan, Guilan played an essential role in the process of constitutionalism and the establishment of the constitutional system in Iran. Unlike other Iranian regions where the constitutional revolution was led by the middle class, in Guilan, the Peasants’ Movement had a strong presence in all stages of protests, gatherings, and movement towards the conquest of Tehran, and this action was aligned with the common interests of associations, committees and urban political parties. This study was therefore aimed at investigating the context and role of the Peasants’ Movement in the process of constitutionalism in Guilan. It tries to collect its required data about the formation and role of the Peasants’ Movement in the Guilan constitutional movement using the descriptive-analytical method and analyze the contexts and acting model of Gilani peasants based on Charles Tilly’s resource mobilization model. The findings indicate that the participation of Gilani peasants in constitutionalism does not stem from their level of knowledge about constitutional goals. Gilani peasants generally did not know the concept of constitution and its resulting ideal system. The history of peasant revolts in this region, the different geographical environment, their common interests on lands, the extreme oppression of the land owners, connection with the associations and the parties’ use of peasants are considered the causes for the mobilization process of this movement.
خلاصه ماشینی:
برخلاف ساير مناطق کشور که طبقه متوسط ، راهبر انقلاب مشروطه بوده است در گيلان جنبش دهقاني در تمامي مراحل اعتراض ، اجتماع و حرکت به سمت فتح تهران حضور پررنگ داشته و اين کنش فعالانه با اشتراک منافع انجمن ها، کميته ها و احزاب سياسي شهري در يک راستا قرار يافت .
اين مقاله با روش تحليلي _تاريخي ضمن گردآوري داده ها لازم پيرامون نحوه شکل گيري و نقش آفريني جنبش دهقاني در مشروطه گيلان براساس مدل بسيج ١دانشجوي دکتري رشته مسائل ايران ، دانشکده حقوق ، الهيات و علوم سياسي، واحد علوم و تحقيقات ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران .
اين اهميت زماني بيشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت که به امتياز و تفاوت اساسي حرکت مردم در گيلان در فرآيند "بسيج منابع " مورد تاکيد چارلز تيلي توجه شود و آن امتياز در مشروطه خواهي گيلانيان به نسبت ساير نقاط کشور، حضور جنبش دهقاني در عرصه است .
ارتباط و بهره گيري انجمن ها و احزاب سياسي مشروطه خواه در گيلان از جنبش دهقاني در فرآيند بسيج منابع بيانگر سير حرکت آنان جهت سقوط حاکم منصوب محمدعلي شاه و سپس عزيمت به تهران است .
٢- آن را از تحليل کلي روابط ميان منافع و موقعيت اجتماعي استنباط کرد(تيلي ،٩٥:١٣٨٥) در اين الگو، منش جمعي يک گروه ، از يک سو به ظرفيت ها و ويژگي هاي دروني خاص آن ، نظير ميزان منابع در اختيار، ميزان همبستگي و علايق و منافع مشترک ميان اعضا، توان سازماندهي و بسيج منابع از سوي آن گروه بستگي دارد، و از ديگر سو، متاثر از متغيرها و شرايط بيروني ، همچون قدرت نظام سياسي براي مقابله با مخالفين (سرکوب )، ميزان آمادگي حکومت براي واگذاري امتياز(تسهيل ) و همچنين وجود شرايط مناسب جهت کنش جمعي (فرصت ) است (دهقان نژاد، ١٠٥،١٠٦:١٣٩٦).