چکیده:
موقعیت راهبردی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و نظام بینالملل و ناکامی نظام سلطه در عرصۀ تهدیدهای سخت و هزینهبر بودن آن موجب تغییر راهبرد دشمنان نظام اسلامی و استفاده از ظرفیتهای موجود در فضای سایبریبهمنظور تقابل با جمهوری اسلامی ایران گردیده است. امنیت فضای سایبری یکی از مؤلفههای امنیت ملی است که باید بهطور جدی مورد توجه واقع شده و بهصورت پیوسته مورد ارزیابی قرار گیرد. ارزیابی مناسب امنیت سایبری باعث شناسایی نقاط قوت و ضعف کشورها در حوزههای مختلف شده و با برنامهریزی و ارایۀ راهبردهای لازم در نهایت موجب ارتقاء آن میگردد؛ در همین راستا هدف این پژوهش دستیابی به مدل بومی ارزیابی امنیت سایبری جمهوری اسلامی ایران است؛ بر این اساس با استناد به فرامین و تدابیر مقام معظم رهبری، اسناد بالادستی در حوزۀ سایبر و اسناد مؤسسات جهانی و با بهکارگیری فن خوشهبندی در تحلیل محتوا و روش دلفی، پنج مفهوم حکمرانی، حقوقی و قانونی، توانمندسازها و ظرفیتسازی، دفاعی- امنیتی و اجتماعی-فرهنگی بهعنوان ابعاد اساسی مدل ارزیابی امنیت سایبری مورد شناسایی قرار گرفتند؛ سپس مؤلفهها و ذینفعان هر یک از این ابعاد استخراج شدند و در نهایت مدل ارزیابی امنیت سایبری جمهوری اسلامی ایران پس از تأیید خبرگان حوزۀ سایبر ارایه گردید.
The strategic position of the Islamic Republic of Iran in the region and the international system and the failure of the domination system in the field of severe and costly threats has changed the strategy of the enemies of the Islamic system and the use of existing capacities in cyberspace to confront the Islamic Republic of Iran. Cybersecurity is one of the components of national security that should be seriously considered and evaluated on an ongoing basis. Proper assessment of cyber security identifies the strengths and weaknesses of countries in various fields and by planning and providing the necessary strategies, ultimately leads to its promotion. In this regard, the purpose of this study is to achieve a native model of cyber security assessment of the Islamic Republic of Iran. Based on the orders and measures of the Supreme Leader, upstream documents in the field of cyber and documents of global institutions and using the clustering technique in content analysis and Delphi method, five concepts of governance, legal, empowerment and capacity Construction, defense-security and socio-cultural were identified as the main dimensions of the cyber security assessment model and then the components and stakeholders of each of these dimensions were extracted and finally the cyber security assessment model of the Islamic Republic of Iran was presented after approval by cyber experts.
خلاصه ماشینی:
ارزيـابي مناسـب امنيت سايبري باعث شناسايي نقاط قوت و ضعف کشورها در حوزه هاي مختلف شده و بـا برنامـه ريـزي و ارايـۀ راهبردهاي لازم در نهايت موجب ارتقاء آن ميگردد؛ در همين راستا هدف اين پژوهش دسـتيابي بـه مـدل بـومي ارزيابي امنيت سايبري جمهوري اسلامي ايران است ؛ بر اين اساس با استناد به فرامين و تدابير مقام معظم رهبـري ، اسناد بالادستي در حوزة سايبر و اسناد مؤسسات جهاني و با به کارگيري فن خوشه بندي در تحليل محتـوا و روش دلفي، پنج مفهوم حکمراني، حقوقي و قانوني، توانمندسازها و ظرفيت سازي، دفاعي- امنيتي و اجتمـاعي-فرهنگـي به عنوان ابعاد اساسي مدل ارزيابي امنيت سايبري مورد شناسايي قرار گرفتند؛ سپس مؤلفه ها و ذي نفعان هر يـک از اين ابعاد استخراج شدند و در نهايت مدل ارزيابي امنيت سايبري جمهوري اسلامي ايـران پـس از تأييـد خبرگـان حوزة سايبر ارايه گرديد.
جايگاه خاص جمهوري اسلامي ايران در ترتيبات منطقه اي و نظام بين الملل سبب شـده تا نظام سلطه از فضاي سايبري براي تحديد قدرت ملي بـه شـکل فزاينـده اي بهـره بـرداري نمايد؛ در اين ميان به منظور ايجاد سازوکار مناسب براي تضمين امنيت و منافع ملي در ايـن فضا، شناخت ابعاد مختلف اين مسئله به دغدغۀ بسياري از صاحبنظران ايـن حـوزه تبـديل شده است (تقيپور و اسماعيلي، ١٣٩٧)؛ به عبارت ديگر فضاي سايبر به شدت آسيب پـذير اسـت و در سطح ملي ميتواند از سوي عوامل بيروني يا دروني مورد تهديد جدي قـرار گرفتـه و صدمه ببيند که اين خسارت متوجه حاکميت ، سازمان هـا و نهـادهـاي دولتـي، مؤسسـه هـا، بانک ها و در نهايت شهروندان خواهد گرديـد؛ بنـابرايـن امنيـت فضـاي سـايبري يکـي از مؤلفه هاي امنيت ملي است که بايد به طور جدي مورد توجه قرار گرفته و به صورت پيوسـته مورد ارزيابي واقع شود.