چکیده:
نیستانی (1315-1360ش) را میتوان از پیشاهنگان جریان غزل نئوکلاسیک دانست. با این حال، جایگاه او در تغییر و تحوّلات غزل معاصر، چنانکه باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است. تلاش فراگیر نیستانی در مسیر رسیدن به فرم و شکل تازه در غزل، نام او را بهعنوان نخستین شاعر غزلسرا که در این وادی قدم نهاده، به ثبت رسانده است. او بود که نخستین بار، شکل نوشتاری غزل را دگرگون کرد و غزل را به شکل نیمایی نوشت. تلاش او در گسترش امکانات و ظرفیتهای محتوایی غزل نیز چشمگیر است. او چندان به مضامین کلیشهای غزل سنّتی و معیارهای زیباییشناسانة تکرارای آن، گردن ننهاده و فردیتگرایی، واقعگرایی و تجربهگرایی را جایگزین ذهنیگرایی و کلّیگویی کرده است. همچنین تصاویر نو و مبتکرانهای با تکیه بر نگاه فردی و شخصی و با الهام از عناصر و ویژگیهای زمانۀ خود ساخته است. در ساحت زبان شاعرانه نیز با وارد کردن واژگان معاصر و محاورهای به غزل، هژمونی زبان ادبی را شکسته و به زبان زمان سروده است. پژوهش حاضر تلاش دارد نوگراییهای نیستانی را در ابعاد مختلف فرم و شکل، تصویر و زبان شعر مورد کاوش قرار داده، با روشی تحلیلی-توصیفی، جایگاه این شاعر را در ابعاد نوگرایی در غزل آشکار سازد.
Manuchehr Neyestani can be considered as one of the pioneers of the Persian modern sonnet (Ghazal). Hussein Monzavi considered him one of the pioneers of the Persian modern ghazal and believed that his place in the changes and developments of contemporary Ghazal, remains unknown. Neyestani's all-encompassing endeavor to achieve a new form in Ghazal has made him one of the first Ghazal poets that have taken a step in this direction. His efforts to expand the content and capacities of the Ghazal are also remarkable, and he has not paid much attention to the thematic cliches of traditional Ghazal and their repeated aesthetic criteria and has replaced individualism, realism, and subjectivism. he has also created new and innovative images based on individual and personal perspectives and inspired by the elements and characteristics of its time and Environment. In the poetic language, he has broken the hegemony of literary language and He has introduced colloquial and spoken words and expressions in a ghazal. The present study tries to examine and study the neyestani's modernities in the mentioned fields and to reveal the position of this poet in the dimensions of modernity in Ghazal.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر تلاش دارد نوگراييهاي نيستاني را در ابعاد مختلف فرم و شکل ، تصوير و زبان شعر مورد کاوش قرار داده ، با روشي توصيفي - تحليلي، جايگاه اين شاعر را در ابعاد نوگرايي در غزل آشکار سازد.
(1390 با اينکه شکستن شکل نوشتاري کهن غزل توسط نيستاني صورت گرفت ، به نظر ميرسد کوتاه و بلند کردن سطرها توسط نيستاني، صرفا سبب تغييرشکل نوشتار شده و او مثل نيما در اين باره عمل نکرده است ؛ چراکه «نيما يوشيج شکل نوشتاري شعر گذشته را به هم ريخت و با برهم زدن تساوي مصراع ها، يکي از محدوديت هاي آشکار شعر گذشته را از ميان برداشت .
به اين دليل ، در شعر نيمايي، کوتاهي و بلندي مصراع ها نقش و کارکرد خاصي دارد و با پايان يافتن آنچه بايد بيان شود، از فکر و انديشه و احساس ، عبارت نيز پايان ميپذيرد و آن چنان که در نقل قول نيز آمده ، اندازة هر سطر شعر متناسب با ظرفيت سخن در آن سطر است و «شکل ذهني شعر بايد صورت ظاهري آن را ايجاد کند» (نقل از ياحقي، ١٣٧٥: ١٠٠)؛ حال آنکه در غزل نيستاني، شکل نوشتار و شکل بيروني، بيشتر حالت تزييني دارد تا کارکردي؛ زيرا صرفا شکل نوشتاري غزل متحول شده است و قافيه ها و وزن و افاعيل عروضي به شکلي مساوي آمده اند و ميتوان آن را به شکل غزل سنتي نيز نوشت .
٣. نوگرايي در مضمون و محتوا در کنار نوآوريهايي در شکل نوشتاري غزل که چشمگيرترين کار شاعر در نوآوري و نوجويي فرم در دورة خود بوده است ، در مضمون و محتوا نيز در شعر او نوگراييهايي وجود دارد.