چکیده:
جنگ ایران و عراق در 31 شهریور 1359، پس از 641 بار نقض تمامیت ارضی ایران و با پیش دستی عراق آغاز شد. ارتش ج. ا. ا با ماموریت دفاع از حدود و ثغور کشور، اقدامات کشور عراق را رصد میکرد و قریب یکسال قبل از آغاز جنگ شرایط بحرانی در روابط دوکشور و احتمال آغاز جنگ از سوی عراق را هشدار داده بود. ولی باورمندی و اقدامات لازم در سطح مسولین عالی کشور در جهت مدیریت بحران ایجاد شده در روابط دو کشور قابل ملاحظه نبود و تصمیمات مقتضی به جهت جلوگیری از بروز جنگ اتخاذ نشد. پس از آغاز جنگ، ارتش ج. ا. ا راهبردهای دفاعی از پیش تدوین شده خود را به اجرا گذاشت و مانع دستیابی دشمن به اهداف و راهبردهای از پیش تعیین شدهاش گردید. این در حالی است که عملکرد ارتش در آغاز جنگ تاکنون مورد مناقشه بوده است. لذا محقق در این مقاله به روش توصیفی- تاریخی و گذشته نگر، اقدامات ارتش (قبل از آغاز جنگ ایران و عراق تا پایان سال دوم) را مورد مطالعه قرارداده و ضمن بررسی اسناد موجود، بصورت کتابخانهای، میدانی و اینترنتی، راهبردهای دفاعی ارتش ج. ا. ا در سال اول جنگ را با مبانی علوم نظامی و راهبردی تطبیق نموده و به پاسخگویی برخی انتقادات از ارتش نیز پرداخته است.
The Iran-Iraq war started on 31 Shahrivar 1359, after 641 violations of Iran's territorial integrity and with the help of Iraq. With the mission of defending the country's borders and gaps, the J.A. Army was monitoring the actions of Iraq and almost a year before the start of the war, it had warned of the critical situation in the relations between the two countries and the possibility of the start of the war from Iraq. But the belief and necessary measures at the level of the country's top officials in order to manage the crisis created in the relations between the two countries were not significant and the necessary decisions were not taken to prevent the outbreak of war.After the start of the war, the J.A. Army implemented its pre-prepared defense strategies and prevented the enemy from achieving its predetermined goals and strategies. This is despite the fact that the performance of the army at the beginning of the war has been disputed so far. Therefore, in this article, in a descriptive-historical and retrospective way, the researcher has studied the actions of the army (before the start of the Iran-Iraq war until the end of the second year) and while examining the available documents, in the form of library, field and internet, the defense strategies of the army. In the first year, A.A. adapted war with the basics of military and strategic sciences and answered some criticisms of the army.
خلاصه ماشینی:
باتوجه به اينکه اقدامات ارتش بويژه در سال اول جنگ مورد مناقشه و انتقاد برخي صاحب نظران و کارشناسان واقع شده و از نظر برخي ديگر اين اقدامات ناکافي و غير اصولي تشخيص داده شده است ١- ضمنا در همين اسناد گفته شده که پس از انعقاد قرارداد ١٩٧٥ الجزاير با عراق بر اساس مفاد آن هر دو کشور از هرگونه تحرکات مرزي منع شدند لذا اقدامات مربوط به ساخت دژها در مرز شلمچه و طلايه به طول ٨٠ کيلومتر ناتمام ماند و فقط گردان دژ در خرمشهر مستقر گرديد.
ا. ا راهبردهاي دفاعي خود را بشرح زير در قالب دستورالعمل ، براي آمادگي نيروها در مقابل تهديدات احتمالي در زمان سرلشکر محمد حسين شاکر صادر نموده است که به اين شرح است : "ارتش جمهوري اسلامي ايران با اعمال حاکميت ملي در نقاط مختلف کشور در برابر تجاوزات احتمالي دشمن از تماميت ارضي ايران در منطقه غرب کشور دفاع مي نمايد" (مرکز اسناد هيئت معارف جنگ ).
شايان ذکر است که براساس اسناد موجود، نيروي زميني براي اجراي اين دو راهبرد از طرح ابوذر (تثبيت و فرسوده کردن دشمن ) در سال اول جنگ ، عمليات آفندي متعدد و محدودي در مناطق عملياتي ١- طرح عملياتي وقتي زمان اجراي آن مشخص شده و به امضاي فرمانده رسيد به دستور عملياتي تبديل مي شود.