چکیده:
زبانها بر اثر عوامل متعدد تغییر مییابند و از بین میروند. پیشرفت فناوری و جهانی شدن. این روند
را سرعت بخشیده است. گویشهای بخشهای مختلف شهرستان تفرش نیز مانند بعضی دیگر از
گویشهای سرزمین ایران در معرض خطر انقراض قرار گرفتهاند. ساکنان منطقههای مختلف این
شهرستان. قبل از تاسیس مدارس به سبک جدید و آمدن رادیو و تلویزیون به این محدوده
جغرافیایی. به گویش خاص خود تکلم میکردند. در این نوشتارء گویش قسمتی از تفرش که شامل
بخشهای فم. تاده ترخوران. تراران و اطراف آنها میباشد. زیر عنوان گویش تفرشیء مورد بررسی
قرار گرفته است. برای سایر گویشهای این منطقه از نام همان منطقه استفاده میشود. اکنون تنها
کاربران گویش تفرشی» پیران کهنسال هستند که با از بین رفتن آنهاء این گویش نیز به فراموشی
سپرده خواهد شد. در این نوشتار در پی بررسی پارهای از ویژگیهای آوایی و نحوی این گویش
فهرستی از تعدادی از واژههاء ضربالمثلها و اصطلاحات. ناسزاها و نفرینها ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
براي بررسي وضـعيت ايـن گـويش عـلاوه بـر مشـاهدات قبلـي نگارنـده ، در تابسـتان ١٣٩٥خورشيدي از ساکنان دائمي اين منطقه تعداد ٣٠ نفر زن و مرد به طور تصادفي انتخـاب شدند و از آنها معني ده واژه گويش تفرشي پرسيده شد.
٢. پيشينه پژوهش در مورد گويش هاي اين منطقه دکتر محمد مقدم در نشريه ايران کوده شماره ١١ بـه نام «گويش هاي وفس و آشتيان و تفرش » فهرستي مقايسه اي از واژگان چنـد گـويش از اين مناطق را که شامل گويش هاي وفس ، آشـتيان ، کهـک ، آمـره ، زنـد، غربـت ، خلـج و ترکي ميباشد، ارائه کرده است (مقدم ، ١٣١٨: ١٠٩ـ ٢٦).
براي مثال واژه هاي زير را که تهرانيها در محـاوره بـا تبديل الف به واو به کار ميبرند، در گويش تفرشي در محاوره هـم بـه همـان صـورت کتابي استفاده ميشود.
براي مثال واژه هاي خونه ، چونه ، اومد، قربون ، بهونه ، نون ، جـون ، زبون و نظاير آنها را اين گويشوران به همان صورت نوشتاري خانه ، چانه ، آمـد، قربـان ، بهانه ، نان ، جان ، زبان به کار ميبرند.
دبه / dabbe/ ظرف استوانه ايشکل دهان گشاد با در و دسته که بـه طـور معمـول از جنس روي است و براي نگهداري و حمل موادي مانند روغن به کار ميرود.
سنگ سو/ seng-e-so/ تکه سنگ کوچک سياهرنگ و بـه طور طبيعـي صـيقلي کـه براي تيز کردن کارد و امثال آن به کار ميبرند.