چکیده:
یکی از حقایقی که ذهن بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول کرده، شعور همگانی موجودات است، موضوعی که ظواهر آیات قرآن کریم گواه آن است. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که آیات تسبیح و شهادت چگونه بر سریان ادراک در هستی دلالت میکنند؟ نگارنده در این مقاله میکوشد با به کارگیری روش توصیفی ـ تحلیلی، نخست، ادله قرآنی شعور همگانی موجودات را طبقهبندی کرده و در گام دوم، سریان ادراک در هستی را با تمرکز بر آیات تسبیح و شهادت بررسی و ارزیابی کند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که شعور به معنای مطلق علم و آگاهی بر اساس دلالت التزامی و ظهور آیات تسبیح و شهادت برای موجودات به نحو عمومی و حقیقی ثابت است. البته، پذیرش دلالت مطابقی آیه 43 سوره نور بر شعور همگانی موجودات نیز بعید نیست. در مجموع، میتوان به این نتیجه دست یافت که هر موجودی بهرهای از علم دارد، هرچند تمام حقیقت چنین علمی برای انسان ناشناخته و دست نیافتنی باشد.
One of the truths that has occupied the minds of many thinkers is the universal consciousness of beings; This is evidenced by the appearances of the verses of the Holy Quran. The main question of the present study is whether it is possible to prove the secret of perception in existence by relying on the verses of Tasbih and witness? In this article, the author tries to classify the Qur'anic evidences of the general consciousness of beings by using descriptive-analytical method, and in the second step, to study and evaluate the series of perceptions in existence by focusing on the verses of Tasbeeh and witness. The results show that consciousness in the absolute sense of knowledge and awareness is based on the implicit meaning and the appearance of verses of Tasbeeh and witness for beings in a general and real way. Of course, it is not unlikely to accept the corresponding meaning of verse 43 of Surah Noor on the general consciousness of beings. Thus, in general, it can be concluded that every creature benefits from knowledge, even though the whole truth of such knowledge is unknown and inaccessible to man.
خلاصه ماشینی:
آيه مزبور عام ترين و صريح ترين آيه قرآن کريم درباره تسبيح و شعور همگاني موجودات است و از اين نظر، دلالت بيشتري بر مدعاي نوشتار حاضر دارد، به ويژه اينکه تعبير «و إن من شي ء إلا يسبح بحمده » از تقييد و يا تخصيص ابا دارد (جوادي آملي، ۱۳۸۹، ج ۶، ص ۳۰۱).
وي در مقام پاسخ به اشکال ناممکن بودن تسبيح جمادات بي شعور به بيان ديدگاه اثباتي خويش درباره شعور همگاني موجودات پرداخته و آن را بر اساس برهان ، عرفان [و قرآن ]، اثبات شده ميداند (همان ، ص ۱۴۸) خلاصه ، همانگونه که برخي مفسران به صراحت بيان کرده اند، آيات تسبيح از جمله ادله اثبات کننده شعور همگاني موجودات بوده ، «بدون آنکه قرينه اي عقلي بر مجاز بودن آنها وجود داشته باشد، بايد بر معناي ظاهر خود حمل گردند» (جوادي آملي، ۱۳۸۶، صص ۲۰۶-۲۰۷ و ۱۳۸۲، ص ۳۸۲ و ۱۳۸۹، ج ۵، ص ۲۲۸/ خميني، ۱۴۱۸، ج ۱، ص ۳۰۵).
مؤلف «أطيب البيان في تفسير القرآن » معتقد است که هرچند برخي مفسرين بر اساس اعتقاد به بيشعوري زمين و آسمان ، براي اين آيه توجيهاتي را ذکر کرده اند، اما نصوص قرآن و اخبار متظافر بر شعور و آگاهي همه موجودات از جمله جمادات ، نباتات و حيوانات دلالت دارند و هر کدام در حد خود آگاهي دارند (طيب ، ۱۳۶۹، ج ۱۱، ص ۴۱۷).