چکیده:
ادب غنایی یکی از گونههای ادبی است که از دیرباز در ادبیات کردی جایگاهی والا داشته و در آثار منظوم و منثور کردی، جلوههای گوناگون داشته است. خالص از شاعران معروف پارسیگوی است که شعر وی از ابعاد گوناگون زبانی، ادبی و محتوایی و فکری قابل تحلیل و بررسی است و تاکنون شعر او چندان مورد توجه قرار نگرفته است. هدف اصلی از انجام این پژوهش، واکاوی و شناسایی مضامین غنایی اشعار فارسی این شاعر است. اهمیت سرودههای فارسی خالص و نیاز به شناخت دقیقتر معانی غنایی شعر او از ضرورتهای این پژوهش است. سعی نگارنده بر آن بوده تا در این پژوهش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانهای به بررسی مؤلفههای غنایی شعر این شاعر بپردازد. نتایج حاصل آمده از این پژوهش نشان میدهد که شعر وی طیف وسیعی از معانی و مضامین غنایی را به خود اختصاص میدهد که بیان نرم و لطیف عواطف و احساسات شخصی خالص است و به هر چه روح آدمی را متأثر میکند، با شور و حرارت میپردازد. بیشتر مضامین و مفاهیم غنایی موجود در دیوان خالص عبارتند از: عشق، عرفان، وصف، مدح، مرثیه، مناظره، هجو و مفاخره.
Lyric literature is one of the literary genres that have a high position with different shapes in Kurdish literature. Khales is a famous Kurdish poet who wrote great Persian poems. His poems are full of analytical notions from literary and linguistics views which are till now have not been given that importance. The purpose of this paper is to revise, analyze and introduce the core of this kind of poem (the lyric poem core) of Khales. The writer of this research attempts to show in an analytical-descriptive method depending on a librarian procedure that Khales’s poems were an immense chain of lyric poems that included in its core his soft and romantic feelings in a way that he dealt with any kind of humans feeling in this soft effective way. As in Diwan of Khales, most lyrical themes and concepts such as love, mysticism, description, praise, lamentation, debate, satire, and boasting can be observed.
خلاصه ماشینی:
وی از جمله شاعرانی است که در سرودن شعر فارسی قدرت و مهارت خود را در سرایش انواع شعر با مضامین گوناگون به نمایش گذاشت و از این لحاظ به روشنی میتوان نمونه های موضوع اشعار ادب غنایی را اعم از باورهای دینی، فلسفی ، مرثیه ، خمریات ، مفاخرات ، لذت گرایی و خوشباشی، عشق ، توصیف طبیعت ، مدح ، شکوه و شکایت را در دیوان شعریاش مشاهده کرد.
در این مقاله شاخصه های غنایی به لحاظ محتوایی بررسی شده است تا به این پرسش های اصلی پاسخ داده شود: ١- نوع غنایی در اشعار خالص چه مضامینی را دربرگرفته و شاعر برای بیان این مضامین چه حالاتی را تجربه کرده و جهان بینی او چه بوده است ؟ ٢- خالص به کدام یک از مضامین غنایی بیشتر توجه داشته است و این گونه مضامین در سروده هایش چه جایگاهی دارند؟ این جستار با این فرض که جلوه های احساس و عاطفه در شعر خالص به وفور دیده میشود، به تبیین و تحلیل مضامین غنایی که مشخصۀ بارز در شعر خالص ست ، پرداخته ؛ زیرا طیف وسیعی از معانی و مضامین شعر خالص با احساسات و عواطف شخصی او در ارتباط بوده که منجر به سرودن اشعار زیبایی در مضامین ادب غنایی شده است و در اشعار خویش خود مضامین غنایی متعددی را ترسیم کرده است .