چکیده:
در دهههای اخیر، بحث در مورد تحقیقات جنین و درمانهای باروری موضوع بسیاری از مناقشات سیاسی، اخلاقی، حقوقی و الهیاتی در داخل و بین کشورها بوده است. نسب در شریعت اسلام یکی از اساسیترین حقوق بشری است که هر فردی از خانوادة خود به ارث میبرد. با ظهور این فناوریها و گسترش دانش، موضوع نسب کودک ناشی از فناوریهای جدید در کانون توجه قرار گرفته است. این فناوریها سهم زیادی در حوزة پزشکی دارند؛ چه اینکه در این حوزه در دهههای اخیر، روشی جدید به نام شبیهسازی وارد عرصة علم و فناوری شده است. با توجه به امکان استفادة گسترده از این روش، موضوع اصل و نسب کودک شبیهسازیشده و حقوق او یکی از موضوعات مهم مرتبط با این موضوع خواهد بود. این مقاله با هدف بررسی نسب در گسترة نظرات فقه و قواعد حقوق بینالملل و با توجه به شبیهسازی انسان در علم پزشکی، به روش توصیفی ـ تحلیلی با تمسک به منابع کتابخانهای تدوین گردیده است. یافتههای این مقاله حاکی از این است که نگرش فقها در خصوص نسب، نسبت به حقوق کودک شبیهسازیشده، تفاوتهایی با یکدیگر دارد؛ اما اکثریت فقها در مورد اصل و نسب قانونی کلون، حقوقی را در این گستره به رسمیت نمیشناسند؛ چرا که ولایت و پدری به کسی واگذار نشده است.
In recent decades, the debate about embryo research and fertility treatments has been the subject of many political, ethical, legal and theological controversies in Iran and outside between countries. Lineage is one of the most basic human rights in Islamic law that every person inherits from his family. With the emergence of these technologies and the expansion of knowledge, the child's lineage due to these new technologies has been in the spotlight. These technologies have a great contribution in medicine science. In this field, in recent decades, a new method called cloned has been emerged in medicine science and in the field of technology. Due to the widespread use of this method, the lineage of cloned child and his rights will be one of the important issues related to this issue. This article has been compiled by descriptive and analytical method and by collecting data on library sources, also with the purpose of studying the lineage regarding cloned human in medical science in the scope of jurisprudence opinions and rules of international law. The findings indicate that the attitude of the jurists towards the rights of cloned child has differences with each other, but most of the jurists do not recognize the rights in this area regarding the legal descent of the clone, because the Fatherhood is not given to anyone.
خلاصه ماشینی:
بررسی نسب و حقوق کودک شبیهسازیشده در فقه امامیه و حقوق بینالملل محمد فرزانگان 1 تاریخ دریافت: 18/06/1401 سیده طاهره موسوی خطیر* 2 تاریخ پذیرش: 17/10/1401 مهدی طالقان غفاری 3 چکیده در دهههای اخیر، بحث در مورد تحقیقات جنین و درمانهای باروری موضوع بسیاری از مناقشات سیاسی، اخلاقی، حقوقی و الهیاتی در داخل و بین کشورها بوده است.
این مقاله با هدف بررسی نسب در گسترة نظرات فقه و قواعد حقوق بینالملل و با توجه به شبیهسازی انسان در علم پزشکی، به روش توصیفی ـ تحلیلی با تمسک به منابع کتابخانهای تدوین گردیده است.
امروزه یکی از مسائلی که بسیار مورد بحث و تفحص قرار گرفته و همچنان نیز میان فقها و حقوقدانان در حقوق ایران و حقوق بینالملل نسبت به آن اختلافنظر وجود دارد، موضوع شبیهسازی و ارتباط و آثار آن بر حقوق بشر، نسب، کرامت و آزادیهای انسان است.
برخی از علمای فقه شیعه مانند آیتالله محمدسعید طباطبایی حکیم، معتقدند شبیهسازی انسان جایز است (طباطبایی حکیم، 1392، ص32ـ33) و برخی دیگر مانند آیتالله سید کاظم حائری، آن را غیرمجاز دانستهاند (حسینی حائری، 1382، ج2، ص246)، اما دربارة آن و پیامدهای آن باید بحث کرد؛ چه اینکه جهان بهطور مداوم تغییر میکند و دین بهعنوان پایگاه بسیاری از مردم، باید پاسخهایی قانعکننده به معتقدان خود در برابر سؤالات جدید بدهد.
همچنین محدثه معینیفر و فریبا حاجیعلی (1389) در مقالة «نسب طفل شبیهسازیشده در نظام حقوق اسلام» بر این اعتقادند که برای فهم نسب در اندیشة فقها با توجه به شبیهسازی، باید شقوق مختلف آرای فقهای اهل تشیع و اهل سنت مورد تدقیق قرار گیرد و در صورت امکان، نقد شود.