چکیده:
محاربه یکی از مهمترین جنایات علیه امنیت داخلی و حتی خارجی است. این پدیده مجرمانه برگرفته از آیه ۳۳ سوره مائده است که یکی از مهمترین مبانی قرآنی مورد استفاده در فقه کیفری اسلام است. طبق تفاسیر و احادیث وارده دراینخصوص فقهای شیعه، محاربه را کشیدن سلاح برای ترساندن مردم تعریف کردهاند. یکی از موارد اختلاف در مورد محاربه، بحث کیفیت و نحوه اجرای مجازاتهای چهارگانه در آیه شریفه است. با توجه به روایات تعیین حد محاربه، قول معروف فقهای شیعه، ترتیب یا تخییر و انتخاب، بیان شده است که قول مشهور فقهای شیعه و بهتبع آن در قانون مجازات اسلامی قول به تخییر است و بر همین اساس در قانون مجازات اسلامی، انتخاب یکی از حدود چهارگانه به صلاحدید حاکم و بر عهده وی است. بر همین اساس و برای دستیابی به پاسخ موردنظر، پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی - تطبیقی، انجام گرفت است که در آن، ابتدا به بیان مفهوم محاربه و آشنایی با انواع مجازاتهای محاربه اشاره شده است و سپس سخنان فقها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
این جرم موضوعی مستقل است و گذشته از اینکه مصداق جرائم علیه امنیت داخلی محسوب میشود، مصادیق متعدد دیگری از جرائم علیه امنیت نیز در حکم آن مورد توجه قرار گرفته و مجازات محاربه برای آنها تعیین شده است.
در فقه القرآن آمده است: «و قد أخبرالله فی هذه الأیة بحکم من یجهر بذلک مغالبا بالسلاح ثمّ أتبعه بحکم من یأتیه فی خفاء فی قوله تعالی و السارق السارقه» (قطب راوندی، بیتا، ج 2، ص 388) یعنی خداوند در این آیه حکم کسی را سلاح می کشد را بیان کرده است، سپس حکم کسی که پنهانی أخذ مال کند را نیز بیان کرده است.
علامه در قواعد معتقد است در رعایت ترتیب ابتدا باید به دست راست و سپس پای چپ توجه شود و اگر محارب فاقد یکی از این قسمتها باشد، قسمت دیگر کفایت میکند و در صورت غیبت هر دو عضو، به دو عضو دیگر منتقل میشود (علامه حلی، بیتا-ب، ج 9، ص 222).
صاحب جواهر آن را قول معروف میداند و برای اثبات آن به حدیثی از امام رضا (ع) اشاره میکند؛ محارب از شهری که در آن جنایت کرده است به شهر دیگری تبعید میشود و در آنجا نوشته خواهد شد که او تبعیدی در آن مکان است، پس با او رفت وآمد نکنید، با او خرید و فروش نکنید، با او ازدواج نکنید، با او مشورت نکنید و او را وکیل قرار ندهید، و این کار را برای او یک سال انجام دهید و اگر از آن شهر به شهر دیگر رفت، به مردم آنجا نیز همینها را بگویید تا یک سال به پایان برسد و حتی اگر به سرزمین شرک بروید با اهل آنجا بجنگید (صاحب جواهر، بیتا، ج 41، ص 592).