چکیده:
موقعیت طبیعی و جغرافیایی قهستان از یکسو و نیکسیرتی» شجاعت و حقجویی مردم
قهستان از سوی دیگر موجب شده بود که در اواخر قرن پنجم هق حسن صباح پس از
استقرار در الموت و تجهیز پایگاه مبارزاتی و دفاعی اسماعیلیه» به پایگاههای دیگر در
جنوب خراسان یا قهستان بیندیشد و با مشورت رفیتی شفیقش» قاضی حسین قاینی به
ایدههایش در جهت مبارزه با دشمنانش واقعیت بخشد.
حسن صباح در سال ۴۸۴ هرق حسین قاینی را به قهستان فرستاد تا مسلک نزاری را در آن
دیار به مردم عرضه کند و با یارانش قلعهها برآوّرّد یا تصرف کند و آیین اسماعیلی را در
قهستان ترویج کند تا بتوانند به پشتوانة آن قلعههاء حاکمان را از ظلم و جور بر حذر
دارند. حسین قاینی و یارانش با شبیخون به کاروانی در منطقه اعلام حضور کردند و بر
قلل کوههای مشرف بر راهها و شهرها و آبادیها قلعهها و دژها برآوردند و از آن قلعهها
به دشمن هجوم میپردند و بر خصم کارد میزدند و داد خود میستاندند.
در تهاجم هلاکو خان مغول قلعههای اسماعیلیه تخریب شدند» امّا خرابههای آنها در
سرتاسر قهستان باقی ماندند.
در خلال مقالة حاضر مروری داریم بر چگونگی شکل گیری اسماعیلیان قهستان و
قلعههای آنان.
خلاصه ماشینی:
قلعههای اسماعیلیه در قهستان رجبعلی لبافخانیکی* 1 تقدیم به دانشیمرد خطۀ قهستان، دکتر محمّدرضا راشدمحصل چکیده موقعیت طبیعی و جغرافیايی قهستان از یکسو و نیکسیرتی، شجاعت و حقجویی مردم قهستان از سوی دیگر موجب شده بود که در اواخر قرن پنجم ﻫ.
ق حسن صباح پس از استقرار در الموت و تجهیز پایگاه مبارزاتی و دفاعی اسماعیلیه، به پایگاههای دیگر در جنوب خراسان یا قهستان بیندیشد و با مشورت رفیق شفیقش، قاضی حسین قاینی به ایدههایش در جهت مبارزه با دشمنانش واقعیت بخشد.
حسن صباح عاقبت منطقۀ الموت در شمال قزوین را که از نظر جغرافیايی و طبیعی، موقعیت مناسبی داشت و ساکنانش از قدیم به داشتن تمایلات شیعی معروف بودند، انتخاب کرد و به ایجاد پایگاه در آنجا پرداخت و «قاضی حسین قاینی» را که حاکم ترشیز در قهستان بود، به الموت فرستاد تا حاکم الموت را که از جانب سلطان در آنجا بود، به مسلک اسماعیلیه دعوت كند.
در همان دوره بود که قهستان بهعنوان پایگاه اسماعیلیانِ شرق کشور مطرح شد، امّا با ظهور حسن صباح و فتح قلعۀ الموت، اسماعیلیان وارد دورهای جدید شدند.
ق اسماعیلیه در قهستان دارای موقعیت محکمی بودند، زیرا کمی پس از ورود حسین قاینی در سال ۴۸۴ ﻫ.
هنوز یک دهه از تصرف قلعههای دره و طبس مسینا و مؤمنآباد نگذشته بود که اسماعیلیان در شمال قهستان و در ناحیۀ ترشیز به موفقیت بزرگی نائل آمدند و به تحکیم مواضع خود پرداختند.