چکیده:
بیان مسئله: قالیهای ساروق، از مهمترین برندهای قالی ایران و از مشهورترین قالیها نزد مخاطبان جهانی است که از اواسط قرن نوزدهم میلادی تا آغاز جنگ جهانی دوم با مدیریت کمپانیهای فرنگی خاصه زیگلر، تولید میشد. نمونههایی از این قالیها با طرح لچک و ترنج با ساختاری منحصربهفرد در مجموعه کلرمونت وجود دارد که از منظر نوع نقشه، با نمونههای رایج، متفاوت است. محدودیت منابع پژوهشی جامع و شاخص در مورد قالی ساروق و نمونههای نفیس و صادراتی آن که در گذشته تولید میشد، ضرورت تحقیق در باب این موضوع را بیش از پیش آشکار میکند. پرسش اصلی تحقیق چیستی ویژگیها و کیفیات بصری و عناصر ساختاری قالیهای مجموعه کلرمونت، است.هدف: در پژوهش پیشرو، عناصر ساختاری قالیهای ساروقِ بافت ربع آخر قرن نوزدهم میلادی که در مجموعه کلرمونت، نگهداری میگردد، بررسی و تحلیل خواهد شد. عناصر ساختاری و زیباشناختی در این مقاله شامل فضای زمینه، ترنج و سرترنج، لچک، حاشیه و رنگهای بهکار رفته است.روش پژوهش: این تحقیق از نوع پژوهشهای کیفی و بنیادین و روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری دادهها، کتابخانهای و جستجو در وب سایتهاست.یافتهها: قالیهای تولید اواخر قرن نوزدهم ساروق که با هدف صادرات بافته میشد، تماماً از نوع طرح لچک و ترنج بوده و از منظر نقش و رنگ، منحصربهفرد، اغلب بزرگپارچه و دارای رنگهای گیاهی اما محدود است. رنگ حاشیه و زمینه بین سه رنگ قرمز، سرمهای و کِرِم، در حال تغییر است. در برخی از قالیها رنگ ترنج مرکزی با رنگ حاشیه و لچک یکی است. همه این قالیها از نوع طرح لچک و ترنج و فرم ترنج مرکزی از تنوع برخودار است. ساختار و هویت نقوش شاخهشکسته (شکسته-منحنی) است. ساختار نقشه و رنگبندی منطقی و نظم دیداری نقوش، از تفاوتهای قالی ساروق با سایر قالیهای ایران است.
Problem Definition:
Sarouk rugs are one of the most crucial rug brands in Iran and one of the most famous rugs among the world audience, which were produced from the middle of the 19th century until the beginning of World War II under the management of French companies, especially Ziegler. There are samples of these rugs with Corner and Medallion designs and a unique structure in the Claremont collection, which differ from common samples regarding the type of design pattern. The limitation of comprehensive and salient research resources about Sarouk rug and its exquisite and export samples that were produced in the past reveals more of the necessity of research on this issue. The main research question is "What are the features, visual qualities, and structural elements of Claremont Collection rugs?"
Objective
In the present research, the structural elements of Sarouk rugs of the last quarter of the 19th century, which are preserved in the Claremont Collection, will be analyzed. This article's structural and aesthetic elements include the background space, Medallion (Toranj) and space above Medallion (Sar Toranj) , Corner, Margins, and the colors used.
Research Method
This research is qualitative and fundamental, and the research method is descriptive-analytical. The method of collecting data is library-based in addition to searching the websites.
Results
The Sarouk rugs produced in the late 19th century, which were woven for export, are all of the Corner and Medallion design and are unique in their design pattern and color. They are often produced on large scales with vegetable dyes. The color of the Margin and background change between red, navy, and ivory colors. In some rugs, the color of the central Medallion is the same as that of the Margin and Corner. All these rugs are various in Corner and Medallion design, and the central Medallion forms the structure and identity of Shakhe Shekasteh motifs (cursive-curve). The structure of the designing pattern, the logical color scheme and the visual order of the motifs are the differences between Sarouk rugs and other Iranian rugs.
خلاصه ماشینی:
یافته ها: قالیهای تولید اواخر قرن نوزدهم ساروق که با هدف صادرات بافته میشد، تماماً از نوع طرح لچک و ترنج بوده و از منظر نقش و رنگ ، منحصربه فرد، اغلب بزرگ پارچه و دارای رنگ های گیاهی اما محدود است .
روش پژوهش پژوهش حاضر با هدف معرفی، بررسی و تحلیل عناصر ساختاری (متن قالی شامل فضای زمینه ، ترنج مرکزی و سرترنج ها، لچک ها و حاشیه ) نمونه هایی از قالیهای ساروق موجود در مجموعه کلرمونت ، به نگارش درآمده و پرسش اصلی در این باب آن است که عناصر ساختاری یاد شده شامل چه ویژگیها و کیفیات دیداری (بصری) است .
در فرآیند پژوهش ، نخست ٣٠ نمونه از قالیهای نخبه و شکوهمند ساروق ، انتخاب و بررسی و مطالعه شد؛ بدین جهت عناصر ساختاری به صورت جداگانه (ترنج و سرترنج ، لچک و حاشیه )، بر مبنای موقعیت تصویر، قالب نقش مایه ها و نیز انواع رنگ های به کار رفته ، تجزیه و تحلیل گشت .
در این نمونه ها طرح و نقشه ، از لحاظ ساختار عناصر دیداری، همنشین شدن نقش مایه ها و آرایه های ریز و درشت ، نوع ترکیب بندی، تناسب و قاب بندی فضا، رنگ بندی و مهمتر، فرم های متنوع و متفاوت ترنج ها و لچک ها، حاکی از تمایز و منحصربه فرد بودن این مجموعه در منظومه قالی ساروق و فراهان به ویژه در عصر تولید آن هاست ؛ از این رهگذر در این مقاله ، عناصر مذکور مورد بررسی و تحلیل و معرفی قرار میگیرد.