چکیده:
در این پژوهش سیرۀ پیامبر اکرم (ص) و ائمۀ اطهار (ع) در مواجهه با نظام بردهداری و حفظ کرامت بردگان و کنیزان با استفاده از رویکرد توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در عصر جاهلیت بردهداری به صورت گستردهای در عربستان رواج داشته و بردهها از حقوق بسیار ناچیزی برخوردار بودند. کنیزان نیز در این دوره اغلب برای زاد و ولد و حضور در مجالس لهو و لعب خرید و فروش میشدند که سود سرشاری برای صاحبان خویش به ارمغان میآوردند. با ظهور اسلام، پیامبر (ص) و ائمۀ اطهار سعی در برچیدن تعصبات جاهلیت در میان اعراب، بهخصوص بردهداری در جامعۀ آن دوران کردند. نگارندگان پژوهش پیش رو درصدد پاسخ به این پرسشاند که پیامبر (ص) و ائمۀ اطهار چه راهکارها و تمهیداتی برای تغییر جایگاه بردگان و کنیزان در جامعۀ اسلامی اندیشیدند؟ دستاوردهای پژوهش حاکی از آن است که پیامبر اکرم (ص) و ائمۀ اطهار با راهکارهایی نظیرآزادی بردگان در راه رضای خداوند، پیوند با کنیزان و همچنین تربیت و تعلیم آنها سعی و اهتمام فراوانی در بالا بردن جایگاه آنان در جامعه اسلامی داشتند.
In this study, the behavior of the Holy Prophet (PBUH) and the Imams (AS) is examined in the face of the slavery system for maintaining the dignity of slaves and maids using a descriptive-analytical method. The findings show that in the “Age of Ignorance”, slavery was widespread in Saudi Arabia and slaves had little rights and they were traded. With the advent of Islam, the Prophet (PBUH) and the Imams tried to eliminate the prejudices of ignorance among the Arabs, especially slavery in the society of that time. The present research seeks to answer the question that what strategies and arrangements did the Prophet (PBUH) and the Imams devise to change the status of slaves and maids in the Islamic society? The findings of the research indicate that the Holy Prophet (PBUH) and the Imams tried hard to raise slaves’ position in Islamic society through great efforts such as freeing slaves for the God’s sake, mingling with slaves, training and educating them.
خلاصه ماشینی:
نگارندگان پژوهش پيش رو درصدد پاسخ به اين پرسش اند که پيامبر(ص ) و ائمۀ اطهـار چه راهکارها و تمهيداتي براي تغيير جايگاه بردگان و کنيزان در جامعۀ اسـلامي انديشـيدند؟ دسـتاوردهاي پژوهش حاکي از آن است که پيامبر اکرم (ص ) و ائمـۀ اطهـار بـا راهکارهـايي نظيـرآزادي بردگـان در راه رضاي خداوند، پيوند با کنيزان و همچنين تربيت و تعليم آنها سعي و اهتمام فراواني در بـالا بـردن جايگـاه آنان در جامعه اسلامي داشتند.
البته اين مطلـب را بايـد عنوان کرد که برده داري در دوران امويان و اوايل خلافت عباسيان به اوج خود رسيد؛ به گونه اي که اصولاً يکي از اهداف فتوحات در آن دوره گرفتن اسير و خريد و فروش آنان بود و علاوه بر آن ، غلامان و بردگان که در ماوراءالنهر فروخته ميشـدند، بـه جامعۀ اسلامي وارد شدند و حتي برخي از آنان در دستگاه خلافت اسلامي راه پيـدا کردند و برخي از آنها به مناصبي هم دسـت يافتنـد.
71 پژوهش پيش رو درصدد پاسخ به اين پرسش است که پيامبر(ص ) و ائمۀ اطهار در طول حيات خويش چه راهکارها و تمهيداتي به منظور تغيير جايگاه بردگان و کنيزان در جامعه اسلامي انديشيدند؟ و چگونه آن را در جامعۀ آن دوران متداول کردند؟ در اين راستا پيامبر اکرم (ص ) و ائمه اطهار(ع ) با اقدامات گوناگون خويش سعي در احقـاق حقوق اين طبقه ضعيف داشتند؛ چنان که بيشتر بردگان در خانۀ امامان مورد محبت و کرامت بودند و با معارف ديني و احکام الهي آشنا شدند و از محضر آنان استفاده هاي علمي و عملي بسيار بردند.