چکیده:
موسیقی دونوع است موسیقی اصوات و آهنگهایی که انسان را در عوالمی غیرقابل توصیف، سیر می دهد و بر اعصاب و تمام وجود انسان تاثیر می گذارد. موسیقی اعم از غناست هرچند در بین لغت شناسان در تفاوت یا تشابه آن دو اختلاف نظر است.طرب حالتی در اثر احساسات شدید، که باعث بروز حرکات و رفتارخاصی می شود و به دو نوع طبیعی و مصنوعی تقسیم می شود. برخی فقها همچون نجفی اصفهانی طرب را همان عروض حالت سبکی در انسان میداند که زایل شدن عقل را به همراه دارد.ترجیع و تطریب با با زببایی صوت، عام و خاص مطلق است و مراد از اطراب دو مفهوم غنا، اطراب شانی است. اسلام موسیقی مطرب را دارای حرمت می داند طبق قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص).اسلام موسیقی مبتذل و مطرب را حرام می دانند نه مطلق موسیقی را. این مقاله با استفاه از روش توصیفی و کتابخانه ای به تشریح نظرات فقهای اهل تسنن و اهل تشیع در خصوص مبانی فقهی موسیقی بپردازد.
خلاصه ماشینی:
صنعت اهنگ و نغمات، دانش سازها و آوازها، خنیا، ترکیب اصوات به صورت گوشنواز»( لغتنامه دهخدا، ۱۴، ۲۱۷۹۵) با بررسی در کتاب رسائل اخوان الصفا موسیقی را غنا دانسته و آن را به معنای لحن و نغمه به کار برده است:« موسیقی همان غناست و موسیقار، شخص خواننده و موسیقات، آلت غنا و غنای الحانی است که با هم تألیف یافته و لحن، نغمه های پیوسته و متواتر و نغمه نیز، اصوات موزون و صوت نیز آن موجی است که در اثر برخورد اجسام با یکدیگر در هوا ایجاد میگردد»(رسائل اخوان الصفا، ج۱، ص۱۸۸) لفظ موسیقی در فرهنگ عمید، لفظی یونانی و فن نواختن ساز نامیده است:«موسیقی (مُ، سِ، قِ) ماخوذ از یونانی، فن آواز خواندن و نواختن ساز، آهنگی که موجد حزن یا نشاط و محرک احساسات باشد.
آنچه باعث اختلاف نظر فقها در تبیین غنا شده است همان خلط بین مفهوم لغوی و شرعی آن است، پس طبق نظرات بیان شده، عناصر مُشَکِلِ مفهوم شرعی غنا مشتمل بر تطریب و ترجیع صدا و سخن لهو گمراه کننده از مسیر الهی می باشد.
(حسن مشحون، تاریخ موسیقی ایران، ج 1، ص 77) بخش سوم: نظر اسلام در مورد موسیقی آنچه از موسیقی در شرع مقدس اسلام حرام گردیده است، قسمتی از نوع دوّم موسیقی (هنری مطرب) است که حرمت این نوع موسیقی نه ساختهی فکر متحجران عرب، بلکه طبق آیات قرآن و سنّت پیامبراکرم ـ صلّیالله علیه و آله ـ و ائمه ـ علیهمالسّلام ـ میباشد که به بعضی از آنها در اینجا اشاره میشود.