چکیده:
یکی از حوادث محتمل در شهر تهران با توجه به استراتیگرافی زمین و مطالعات تاریخی» زلزله است. در این خصوص
مطالعات در حوزههای مختلف مهندسی تدوین شده است. اما به ابعاد مدیریتی به ویژه در خصوص سناریوهای اجتماعی
و انسانی محتمل کمتر پرداخته شده است. در تدوین این سناریوها استفاده از روشهای آیندهپژوهی میتواند یکی از
بهترین فنهای مدیریت بهینه» در آیندهای باشد که ممکن است در آن هر لحظه بحرانی رخ دهد. از اینرو هدف این
مقاله, شناسایی متغیرهای موثر بر تابآوری و تحلیل پیامدها و اتفاقات اجتماعی و انسانی متاثر از این متغیرها پس از
زلزله احتمالی در تهران با رویکرد آیندهپژوهانه است. روش تحقیق» معیاری-تحلیلی است. معیارهای در نظر گرفته شده
در پژوهش» ذیل دو محور مطالعه شد. نخست محور اجتماعی که استفاده از پرسشنامه دادههای آن گردآوری شده و دوم
محور فضایی است که لایههای اطلاعاتی آن با روش اسنادی-میدانی آماده شد. سپس با رویکرد آیندهپژوهانه تاثیر
ساختار فضایی بر سرمایه اجتماعی در زلزله تهران تحلیل شد و در انتها راهکارهایی برای مدیریت زلزله در حوزه اجتماعی
و انسانی پیشنهاد شده است.
خلاصه ماشینی:
مطالعات انجام شده در دنيا نشان ميدهد آسيب پذيري گروه هاي مختلف مردم ساکن در نواحي خطر خيز شهر، بسته به سطح زندگي و وضعيت اجتماعي و اقتصادي آن ها در نقاط مختلف ، متفاوت است ؛ بنابراين آسيب پذيري فقط نتيجه خطرپذيري نيست ؛ بلکه برآيند فرايندهاي اجتماعي - اقتصادي و سياسي نيز به شمار ميرود و سانحه وضعيتي نهايي است که از اين فرايند ناشي ميشود با توجه به رويکردها و نظرات آسيب پذيري مردم در برابر سوانح طبيعي به دليل مجاورت با مکان وقوع عوامل خطرآفرين آسيب پذير نيستند؛ بلکه شرايط اجتماعي و اقتصادي آنان نيز باعث بالا و پايين رفتن ميزان آسيب پذيري ميشود افراد فقير و کم درآمد شهرها عمدتا در خانه هاي با مصالح کم دوام در برابر زلزله و يـا در نواحي آسيب پذيرتر، از جمله مناطق اسکان غيررسمي ، حريم رودخانه ها و خطوط انتقال نيرو و مناطق پرشيب زندگي مي کنند که در صورت بروز حوادث طبيعي ، از جمله زلزله با آسيب پذيري بيشتري در مقايسه با ديگر ساکنان شهري روبرو خواهند بود.
با توجه به اينکه در مطالعات داخلي به دليل نقص و کمبود پايگاه داده هاي مورد نياز براي بررسي آسيب پذيري اجتماعي کمتر به آن توجه شده است و ارزيابي هاي صورت گرفته عمدتا مربوط به بررسي ساختارهاي فيزيکي بوده و اين امر مورد غفلت محققان مختلف ، از جمله برنامه ريزان شهري و مديران بحران قرار گرفته است .