چکیده:
«زیارت، تعظیم، تکریم، گرامیداشت و یادکرد انسانهای شایسته، هنرمند، فرهیخته، فرهنگساز، نقشآفرین، مصلح، متحوّلکنندة تاریخ... و نیز زنده نگه داشتن نام و یاد آنها پس از مرگ، لازمة محبّت، عشق و ارادت انسانها به نیکیها و کمالات است و ریشه در فطرت و سرشت آدمی دارد» در باب برخی زیارات، از جمله زیارت عاشورا، جامعه، زیارت امام رضا(ع) و زیارات مربوط به امیرالمومنین(ع)، تحقیقات نسبتا زیادی صورت گرفته است، امّا با توجّه به اشکالهایی که برخی برای نفی مسئلة زیارت مطرح میکنند و آن را نمود شرک میدانند، در این نوشتار، جزءبهجزء این مسئله بررسی شده است. ابتدا مروری اجمالی برتاریخچة زیارت از زمان خلقت آدم ابوالبشر تاکنون صورت گرفته است تا پاسخ پرسشهای زیر روشن گردد: آیا مسئلة زیارت مقابر و بزرگان هر قوم در دورة شیعیان مرسوم شده یا قبل از آن نیز وجود داشته است؟ جایگاه زیارت در میان اقوام دیگر چگونه است؟ اهداف، فواید، آفات و آسیبهای زیارت چیست؟ علل تکفیر زائران بهترین مخلوقات خداوند، توحیدی یا مغرضانه است؟ برای پاسخ به پرسشهای مذکور در این مبحث، برخی دلایل قائلان به شرک زوّار مطرح شده است و با ادلّة متناقض خود آنان مورد نقد قرار گرفته است. همچنین، به دلیل مخالفت ایشان با خواندن زیارتنامه (بهویژه در اطراف قبرستان بقیع)، یک بررسی محتوایی پیرامون عبارات، مفاهیم و آداب زیارات ماثور صورت گرفته است تا مشخّص گردد تناقضی با توحید دارد یا اهداف مغرضانه باعث منع آن میگردد. این مفاهیم و آداب شامل توحید، نبوّت، معاد، امامت و جایگاه امام، درخواست شفاعت و توسّل به امام میباشد و به نظر نمیرسد منافاتی با توحید داشته باشد. برخی مفاهیم، از اصول دین است و در قرآن نیز موجود است و برخی مانند شفاعت با ادلّه قرآنی قابل تایید است.