چکیده:
زمینه و هدف
پارسونر (1902 م) یکی از نظریه پردازان اجتماعی است که دیدگاه های او مورد توجه منتقدان اجتماعی در تحیل جامعه شناسانه ادبیات بوده است. او ضمن توجه به مباحث عادی زندگی مردم و ارایه راه هایی برای بهبود اوضاع جامعه، مسایل اجتماعی را تحت چهار بخش: نظام اجتماعی، نظام فرهنگی، نظام شخصیتی و ارگانیسم رفتاری مورد بررسی قرار داده است.
روش مطالعه
در این مقاله که به روش کتابخانه ای و با هدف نقد نظام خانواده در اشعار پروین اعتصامی نگاشته شده است، سعی شده که اشعار پروین از منظر انطباق با نظریه پارسونر تحلیل و بررسی شوند.
یافته ها
نتایج تحقیق نشان میدهد که اشارات مکرر پروین به خانواده و تاکید بر مقام و نقش مادر، بعنوان درونمایه ای پربسامد در دیوان وی دیده میشود. ساختار خانواده در دیوان وی از نوع هسته ای است که بنابه دلایلی بیشتر به مقام و نقش مادر تاکید شده و نقش پدر بصورت جزیی آمده است. او با بیانی اخلاقی و تعلیمی میکوشد ادراکات خود از خانواده و مخصوصا مادر را به خواننده خویش ارایه کند.
نتیجه گیری
جنبه تمثیلیی که پروین به اشعار مربوط به نهاد خانواده داده است، اشاره بسیار کوتاه و محدود به ازدواج و نوع آن، توجه بی اندازه به نقش مادر که حتی پرندگان تمثیلی اشعارش نیز در این نقش ظاهر میگردند و نه در نقش معشوق از ویژگیهای مهم و خاص اشعار اوست.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Parsoner (1902) is one of the social theorists whose views have been the focus of social critics in the sociological study of literature. While paying attention to the normal issues of people's lives and providing ways to improve the conditions of society, he has investigated social issues under four sections: social system, cultural system, personality system and behavioral organism.
METHODOLOGY: In this article, which is written in a library method and with the aim of criticizing the family system in the poems of Parvin Etisami, an attempt has been made to analyze Parvin's poems from the perspective of conformity with Parsoner's theory.
FINDINGS:The results of the research show that Parvin's frequent references to the family and emphasis on the position and role of the mother are seen as a frequent theme in his divan. The structure of the family in his court is of the nuclear type, which, for some reasons, emphasizes the position and role of the mother, and the role of the father is partially mentioned. He tries to present his perceptions of the family and especially the mother to his reader with a moral and educational expression.
CONCLUSION: The allegorical aspect that Parvin has given to the poems related to the institution of the family, the very short and limited reference to marriage and its type, the immense attention to the role of the mother in which even the allegorical birds of his poems appear in this role - and not in the role of a lover are important features. And his poems are special.
خلاصه ماشینی:
مقاله پژوهشي نقد نظام اجتماعي خانواده در اشعار پروين اعتصامي براساس نظريۀ پارسونر اعظم ايمن فر، علي عشقي سردهي *، سعيد روزبهاني گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشکده علوم انساني، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامي، سبزوار، ايران .
در اين راه ، شرايط محيط خانه ، طرز تفکر حاکم بر آن ، شخصيت افراد متشکلۀ آن و نوع روابط و کنش ميان آنها و در سطحي وسيعتر، موقعيت خانواده از نظر پايگاه ، طبقه و جايگاه اجتماعي در جامعه اي معيّن ، بعنوان شاخصه هاي بسيار مهمي که وجود و اهميت چنين نقشي را تأييد مينمايند، مطرح ميگردند.
مادر در جواب از فقر پدر و وضعيت جامعه و تضاد طبقاتي و درنتيجه تأثير پايگاه اجتماعي پدر بر فرزند سخن ميگويد: دي کودکي به دامن مادر گريست زار کز کودکان کوي به من کس نظر نداشت طفلي مرا ز پهلوي خود بيگناه راند آن تير طعنه زخم کم از نيشتر نداشت اطفال را به صحبت من از چه ميل نيست کودک مگر نبود کسي کو پدر نداشت امروز اوستاد به درسم نگه نکرد مانا که رنج و سعي فقيران ثمر نداشت ديروز در ميانۀ بازي ز کودکان آن شاه شد که جامۀ خلقان به بر نداشت آخر تفاوت من و طفلان شهر چيست آيين کودکي ره و رسم دگر نداشت خنديد و گفت آنکه به فقر تو طعنه زد از دانه هاي گوهر اشکت خبر نداشت از زندگاني پدر خود مپرس از آنک چيزي به غير تيشه و داس و تبر نداشت بس رنج برد و کس نشمردش به هيچکس گمنام زيست آنکه ده و سيم و زر نداشت طفل فقير را هوس و آرزو خطاست شاخي که از تگرگ نگون گشت ، بر نداشت (ديوان پروين : ٣٤١-٤٣٢) ويژگيهاي خانواده از نظر پارسونر خانوادة هسته اي از نظر پارسونر بشدت مبتني و متکي بر روابط زن و شوهري است که پارسونر آن را خانواده اي نکاحي نام مينهد که «در آن به جاي تأکيد بر ارتباطات خوني، بر روابط زناشويي تأکيد ميشود» (عضدانلو، ١٣٨٤: ٢٧٧).