چکیده:
یکی از مهمترین مسائل تفسیری، مساله عرش و ویژگیهای آن در قرآنکریم است که از جهات مختلف قابلیت بررسی و نظریهپردازی دارد. از این رو نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد؛ برخی از دانشمندان عرش را صرفا مادی و جسمانی دانسته، استوای الهی بر عرش را مانند نشستن بر تخت پادشاهی میدانند؛ این در حالی است که برخی دیگر عرش را فرامادی و از عالم مجردات میدانند. همچنین بعضی از علما عرش را به معنای علم و مرکز تدبیر نیز میدانند. هدف از این تحقیق این است که مفهوم حقیقی عرش را با بررسی و دقت در آیات تبیین نموده، این مساله را که یکی از معارف الهی است و تاثیر بسیار زیادی در نوع شناخت ربّانیت و عظمت الهی دارد، شناسایی کنیم تا ابهامات در خصوص جهان شناسی و خداشناسی پاسخ داده شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با استناد بر منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد عرش الهی حقیقتی مستقل و در مرتبه عوالم مجردات است. مراد از حقیقت عرش، جایگاه تدبیر و مدیریت و ربوبیت الهی میباشد. مقامی است که منشا صدور احـکام عـالم است و همه اوامر و نواهی الهی به آن منتهی میشود.
One of the most important interpretive issues in the Holy Quran is the issue of the Throne (Arsh) and its characteristics, which can be examined and theorized from various perspectives. Therefore, there are different opinions in this regard; some scholars consider the Throne to be purely material and physical, and view God's sovereignty over the Throne as sitting on a royal throne. Meanwhile, others consider the Throne to be immaterial and from the world of abstract entities. Some scholars also consider the Throne to mean knowledge and the center of providence. The aim of this research is to clarify the true concept of the Throne by examining and analyzing verses with precision, identifying this issue which is one of the divine teachings and has a significant impact on understanding divinity and divine greatness, in order to answer ambiguities regarding cosmology and theology. This research was conducted using a descriptive-analytical method with reference to library sources. The results show that God's Throne is an independent reality in the realm of abstract entities. The truth of the Throne refers to its position as a center for providence, management, and divine lordship. It is a position from which all divine commands and intentions are issued.
خلاصه ماشینی:
برخي از انديشمندان اهل سنت نيز با توجه به آيه شريفه «استوي علي العرش »، نظريه اي را مطرح ميکنند که مطابق همين ديدگاه است و ضمن اين که صفات خداوند را از صفات بندگان جدا ميدانند، چنين استدلال ميکنند که در کتاب و سنت وجود دارد که براي خداوند متعال عرشي است که قبل از خلقت آسمان ها و زمين آفريده شده است و بعضي از فرشتگان آن را حمل ميکنند و عظمت عرش ، بزرگي ملکي است که مرکز تدبير الهي است و آيه شريفه «و تر ي ا لم لائک ۀ ح افين م ن ح و ل ا لع ر ش يسبّحون بح م د ر ّ بهم و قض ي ي نهم با لح قّ » (زمر،٧٥) نيز اشاره به همين معنا دارد.
(آملي، ١٤٢٢: ٤،٢٥٢) برخي ديگر از مفسران نيز در خصوص آيه شريفه «الذين يحملون العرش و من حوله يسبّحون بحمد ربهم و یؤمنون به و يستغفرون لّذين آمنوا ربنا وسعت کل شيءٍ رحمۀً و علماً » (غافر،٧) ميفرمايند: حاملان عرش ، مظهر رحمت الله الواسعه هستند و جمله عرش خدا و علم الهي هستند؛ همان طور که در روايات نيز به همين مسأله اشاره کرده اند؛ (آملي، ١٤٢٢: ٢٥٢/٤) مانند روايت امام صادق (عليه السلام ) که در خصوص آيه شريفه «و کان ع ر ش ه ع ل ي ا لماء»، ميفرمايد خداي متعال علمش و دينش را بر آب حمل کرد، قبل از اين که زمين يا آسمان يا جن يا انس و شمس و قمري وجود داشته باشند.