چکیده:
نشانهشناسی ابتدا با سوسور معرفی شد و بعدها رولان بارت شناخت آن را تنها از راه زبانشناسی ممکن دانست. بارت در تحلیل نشانهشناسی و داستان «سارازین» اثر بالزاک، رمزگان پنجگانه را معرفی کرد: رمزگان کنشی، معمایی (هرمنوتیکی)، معنایی، نمادین و ارجاعی. از نظر او این کدها به تولید معنا میانجامد. یکی از متون کهن که از دیدگاه رمزگان بارت و نشانهشناسی کمتر به آن توجه شده، کلیله و دمنۀ نصرالله منشی است. در این پژوهش سعی شده به روش تحلیل کیفی و کمّی دو باب متأخّر از کلیله و دمنه، یعنی «پادشاه و برهمنان» و «شاهزاده و یاران او» انتخاب شود تا دریابیم رمزگان پنجگانة بارت در آن دو چگونه بروز و نمود یافته اند، رمزگان هرمنوتیکی و ارتباط آن را با هویت پرسشگران و درونمایۀ دو باب بررسی کنیم، ارتباط رمزگان فرهنگی و شناخت نویسنده از عصر او را مورد کاوش قرار دهیم و نیز به تأثیر فنون و صنایع بلاغی در تولید معنا توجه کنیم. با بررسیهای صورت گرفته در این پژوهش نتیجه میگیریم هر دو باب با رمزگان معمایی آغاز میشود. با رمزگان کنشی میتوان به شناخت کامل شخصیتهای دو داستان رسید. رمزگان معمایی با مشخص کردن هویت پرسشگر و نیز نوع پرسش او نشان میدهد درونمایة هر دو باب دربارة پادشاه و عناصر مؤثر بر پادشاهی است. بهدلیل تأخّرِ نگارش، رمزگان فرهنگی دو یا چندگانه ای در دو باب تعریف میشود. همچنین صنایع بلاغیای چون اطناب، ایهام، اضافات، تشبیه و... به ساخت رمزگان و سپس تولید معنا کمک شایانی کردهاند.
Semiotics first started with Saussure, later Roland Barthes considered its knowledge only through linguistics. In the semiotic analysis of the story "Sarazin" by Balzac, Barthes introduced five codes: functional, enigmatic (hermeneutic), semantic, symbolic and referential codes. In his opinion, these codes lead to the production of meaning. One of the ancient texts that has received less attention from the point of view of Barth's cryptographers and semiotics is Kalila and Demna Nasrollah Monshi. In this research, we tried to select the last two chapters of Kalila and Demeneh, "The King and Brahmins" and "The Prince and His Companions" in order to find out how Barth's five ciphers were manifested in them. Let's examine the hermeneutic code and its relationship with the identity of the questioners and the content of the two chapters. Let's explore the relationship between cultural codes and the author's knowledge of his era, and also pay attention to the influence of rhetorical techniques and crafts in the production of meaning.We conclude with the investigations carried out in this research: Both chapters begin with enigmatic ciphers. With action codes, it is possible to fully understand the characters of the two stories. By specifying the identity of the questioner and the type of his question, the enigmatic cipher shows that the content of both chapters is about the king and the elements affecting the kingship. Due to the lateness of writing, two or multiple cultural codes are defined in two chapters. Also, rhetorical techniques and industries have greatly contributed to the construction of codes and then the production of meaning.
خلاصه ماشینی:
مقالة علمی بازخوانی تحلیلی بابهای «پادشاه و برهمنان» و «شاهزاده و یاران او» کلیله و دمنه بر مبنای رمزگان و تولید معنا فاطمه حق پرست هفتخوانی 1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران تاریخ دریافت: 7/7/1401 تاریخ پذیرش: 21/8/1401 چکیده نشانهشناسی ابتدا با سوسور معرفی شد و بعدها رولان بارت شناخت آن را تنها از راه زبانشناسی ممکن دانست.
در این پژوهش سعی شده به روش تحلیل کیفی و کمّی دو باب متأخّر از کلیله و دمنه، یعنی «پادشاه و برهمنان» و «شاهزاده و یاران او» انتخاب شود تا دریابیم رمزگان پنجگانة بارت در آن دو چگونه بروز و نمود یافته اند، رمزگان هرمنوتیکی و ارتباط آن را با هویت پرسشگران و درونمایۀ دو باب بررسی کنیم، ارتباط رمزگان فرهنگی و شناخت نویسنده از عصر او را مورد کاوش قرار دهیم و نیز به تأثیر فنون و صنایع بلاغی در تولید معنا توجه کنیم.
نیز علاوه بر بحث نشانهشناسی، پژوهشها در مورد کلیله و دمنه بسیار است؛ اما آنچه با محوریت نشانهشناسی باشد همین نمونههای یاد شده است حال با توجه به مقالههای منتشرشده، تا کنون پژوهشی که از دریچۀ نشانهشناسی اجتماعی به دو باب «شاهزاده و یاران او» و «پادشاه و برهمنان» پرداخته باشد، یافته نشد.
3. نتیجهگیری در این پژوهش سعی شد از دیدگاهی ساختارگرایانه و بر اساس مدل فرهنگی رولان بارت که رمزگان پنجگانه نام گرفته است دو باب «پادشاه و برهمنان» و «شاهزاده و یاران او» مورد بررسی قرار گیرد.