چکیده:
اثرگذاری پاندمیها (نظیرکرونا) برحملونقلعمومی یکسان نیست. بااینحال کمتر مطالعهای به نقش معیارهای میانجی دراین اثرگذاری پرداختهاست. برایناساس تحقیق حاضر برآن است در قالب روش توصیفی-تحلیلی، معیارهای مرتبطبا تغییرات تعدادمسافران قطارشهریمشهد در دورانکرونا را بررسی کند. جامعه آماری شامل مسافران خط2قطارشهری به تفکیک ایستگاه دربازه زمانی 1397تا1398 (قبل از کرونا) و 1399تا 06/1400 (پس از کرونا) و کاربریهای خدماتی 500متری پیرامونهرایستگاه و متغیرهای تحقیق نیز شامل تغییرات مسافران خط2قطارشهری بعدکرونا (متغیر وابسته)، تعدادجمعیت و درآمدساکنین و نوع کاربریهای پیرامون هر ایستگاه (متغیر مستقل) میباشد. پس از مطالعات نظری و تدوین مدلمفهومی، باتشکیل پایگاه اطلاعات مکانی از موقعیت هرایستگاه، دادههای مربوط به تعدادمسافر، جمعیتساکن، درآمدافراد و کاربریهای پیرامون هرایستگاه، در آن ثبت گردید. بهرهگیری از روشهای آمارتوصیفی و استنباطی، اساس کار در این زمینه بوده است. نتایج نشان داد، کرونا تاثیریکسانی برتغییرات مسافران در ایستگاههای خط2نداشته، به گونهایکه در33% ایستگاهها پس از کرونا تعداد مسافران افزایش و در67% کاهش یافته است. استفاده از آزمونهای "تیدونمونهایمستقل"، "ترند" و "همبستگی" بیانگرآنبودکه متغیرهای جمعیت، درآمد وتنوع کاربری به عنوان متغیرهای میانجی ارتباطی با تغییرات مسافران ندارند. درحالیکه سطح و عملکرد کاربریهای خدماتی ارتباط معناداری را با این موضوع نشان داد. یافتههای تکمیلی حاصل از روش "تحلیل تمایزی" نشان داد که دربین کاربریهای خدماتی، نحوه آرایش کاربریهای تجاری و کارگاهی مهمترین عامل در تمایز محدودههای با افزایش و کاهش تعداد مسافران است. انطباق کاربریهای کوچک مقیاس تجاری و همجواری آنها با کاربریهای کارگاهی-تولیدی در محدودههای با افزایش مسافر، قابلیت انعطافپذیری این الگو در مقایسه با الگوهای بزرگ مقیاس را در مواجهه با پاندمیها نشان داد که میتواند دستمایه خوبی برای مطالعات آتی باشد.
The impact of pandemics (such as Corona) on public transportation is not the same; however, few studies have addressed the role of mediating criteria in this regard. Therefore, this research, in the form of a descriptive-analytical method, examines the criteria related to the changes in the number of passengers of the Mashhad city train during the Corona era. The statistical population includes passengers of line 2 of the city train at each station in the period 2018-2019 (before Corona) and 2020-09/2021 (after Corona) and service uses of 500 meters around each station. The research variables also include the changes of passengers of line 2 of the city train after the Corona (dependent variable), the population, the income of the residents, and the type of uses around each station (independent variable). After theoretical studies and developing a conceptual model, the location information database of each station, data related to the number of passengers, resident population, people's income, and uses around each station were recorded. The use of descriptive and inferential statistical methods has been the basis of work in this field. The results showed that Corona did not have the same effect on the changes of passengers in line 2 stations, in such a way that the number of passengers increased in 33% of the stations and decreased in 67% of them after Corona. The use of "independent two-sample t", "trend" and "correlation" tests indicated that population variables, income, and user diversity are not related to these changes as mediating variables, while the level and performance of service users showed a significant relationship with this issue. Additional findings from "differentiation analysis" showed that among service uses, the arrangement pattern of commercial and workshop uses is the most important factor in differentiating areas with an increase and decrease in the number of passengers. The adaptation of small-scale commercial uses and their proximity to workshop-production uses in areas with increasing passengers showed the high flexibility of this model compared to large-scale models while facing pandemics, which can be a good guide for future studies.
خلاصه ماشینی:
اثرات ویروسکرونا برجوامع انسانی اعم از بحرانهای اجتماعی (Asgari,Gadmi,Minaii,& Rezazadeh, 2021)، اضطراب و افسردگی (Irji Rad, 2021)، کسبوکارها (Safania & Ariadoust, 2021)،کمتحرکی (Batty, 2020)، گردشگری (Turani, 2021)، آموزشوپرورش (Simaii saraf, 2021)، آیینهای مذهبی (Ghasemi, 2021)، سیمای شهر و انواع کاربریها (Yanga & Chongb, 2021)و بسیاری دیگر از موضوعات، ازجمله دغدغههای مهم محققان بوده است.
براین اساس مطالعه حاضر به دنبال آن است تا نشان دهد از میان متغیرهای میانجی آیا جمعیت و ویژگیهای درآمدی ساکنین پیرامون هر ایستگاه، ارتباط بیشتری را تغییرات حجم مسافران پس از کرونا نشان میدهد یا الگوی کاربری در هر ایستگاه، درک بهتری از تغییرات مسافران در نتیجه کرونا را بدست میدهد؟ 7 مبانی نظری با گسترش ویروس کرونا و اتخاذ تدابير بهداشتي، شهرها با پرسش مهمی رو به رو شدهاند اینکه فرم و شکل شهرها در انتقال ویروس چه تاثیری دارد؟ و یا اینکه ویروس کرونا و شیوع پاندمیها بر فرم وشکل نقاط شهری چه اثراتی را بدنبال دارد؟ يكي از آثار اين جنبه، نحوه توزیع کاربریها میباشد.
نگاهی به پیشینه مطالعه نشان از آن دارد که تمرکز مطالعات، پیرامون کرونا و اثر آن بر کاهش تعداد مسافران در حمل و نقل عمومی است و این کاهش کمتر در ارتباط با متغیرهای کاربری اراضی و ویژگیهای جمعیتی و اقتصادی مورد سنجش قرار گرفته است.
جدول2همبستگی بین تغییرات رشد مسافران پس از کرونا با تعداد جمعیت و وسعت اراضی مسکونی پیرامون ایستگاههای خط2قطار شهری مشهد متغیر مسکونی جمعیت درصدرشد ضریب همبستگی 074/0 599/0 سطح معناداری 851/0 088/0 ماخذ:یافتههای پژوهش 2- کاربریهای خدماتی پیرامونی هر ایستگاه: مسیر14کیلومتری شمال-جنوبی خط2قطارشهری، در هر ایستگاه، شرایط متفاوتی را از نظر کاربریهای پیرامونی نشان میدهد.