چکیده:
دعای هفتم صحیفۀ سجادیه از جمله ادعیۀ توصیهشده در مواقع اندوه و بروز دشواریهای طاقتفرساست. یکی از مهمترین سوالات دربارۀ این دعا، کشف مضامین اصلی و هدف امام سجاد (ع) از بیان آن است. در پژوهش حاضر کوشیده شده با استفاده از روش تحلیل محتوا و استخراج مقولههای موجود در دعای یادشده، شیوۀ مواجهۀ صحیح انسان با بلاها و آداب دعا به درگاه خداوند در این شرایط شناسایی شود. یافتهها نشاندهندۀ آن است که امام عارفان (ع) در این دعا در پی ترسیم ادب گفتاری انسان در هنگام نزول بلا و سختی در برابر خداوند متعال است. در این ترسیم، امام (ع) با اذعان به تاثیر قدرت و ارادۀ پروردگار در جاری شدن همۀ امور _ از جمله پیدایش سختیها _ به بیان قدرت پروردگار متعال در حلّ گرفتاریها بهعنوان یگانه قدرت موثر در عالم هستی پرداخته است. جهتگیری عمدۀ فرازهای دعای هفتم با تبیین قدرت، اراده و مشیّت پروردگار در همۀ امور توحیدی است. همچنین اقامۀ برهان فراموش کردن غیر خدا در سختیها در این دعا نمایان است.
The seventh supplication of Al-Sahifa al-Sajjadiyya is one of the recommended supplications in times of sadness and overwhelming difficulties. One of the most important issues about this supplication is to discover the main themes and the purpose of Imam Sajjad (A.S.) from its expression. The present research has tried to identify the correct way of dealing with the calamities and praying God manners by using content analysis and extracting the categories in the mentioned supplication. The findings show that in this supplication, Imam (A.S.) is trying to outline the manners of human speech during calamity and hardship before God Almighty. Acknowledging the influence of God's power and will in all matters, including hardships, Imam (A.S.) has expressed the power of God Almighty in solving problems as the only effective power in the universe. The main orientation of the seventh supplication is monotheistic orientation by explaining God's power, will and providence in all matters. Also, the proof of forgetting others in hardships, but God is evident in this supplication.
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که مضامین دعای هفتم صحیفۀ سجادیه بر اساس روش تحلیل محتوا چیست و شیوه مواجهۀ صحیح انسان با بلاها و آداب دعا به درگاه خداوند در این شرایط چگونه ترسیم شده است؟ پیش از پرداختن به سؤال پیشگفته ضروری است بهاجمال به جایگاه مهم ادعیۀ صحیفۀ سجادیه در متون روایی پرداخته شود.
تحلیل محتوای کیفی دعای هفتم صحیفۀ سجادیه با توجه به نتایج حاصل از تحلیل کمّی، موضوعات اصلی این دعا در چهار گروه کلّی به شرح ذیل تقسیمبندی شد: توجّه به قدرت الهی در گشایش سختیها، توجّه به قدرت و ارادۀ الهی در جریان یافتن همۀ امور و از جمله در بروز سختیها، اعتراف به رنجآور بودن سختیها و درخواست بندگی و ایجاد گشایش و رفع سختی پیشآمده که در ادامه، این عناوین بررسی و تحلیل میشود: 5_ 2_ 1.
نتیجهگیری در پژوهش حاضر که با روش تحلیل محتوا درصدد بررسی کمّی و کیفی محتوای دعای هفتم صحیفۀ سجادیه برآمده، مقولههای برگرفته از مضامین اصلی دعا در چهار سطح به شرح ذیل طبقهبندی شد: بیان تأثیر قدرت و ارادۀ پروردگار در جاری شدن همۀ امور و از جمله پیدایش سختیها، بیان قدرت خداوند متعال در حلّ سختیها بهعنوان یگانه قدرت مؤثر، توصیف درماندگی انسان و بیان اثرات سوء سختیها در جان و روح او و درخواست حلّ سختی پیشآمده و زدودن اندوه ناشی از آن از درگاه خداوند متعال.