چکیده:
مشورت در دین اسلام و سیرهی ائمه معصومین (ع)، اهمیّت ویژهای دارد. قرآن کریم، مسلمانان را به مشورت در امور فردی، خانوادگی و اجتماعی توصیه میکند و مشورت کردن را یکی از خصوصیات بارز مسلمین دانسته و آنها را از استبداد رأی بر حذر میدارد. در این نوشتار، ابعاد و جایگاه مشورت در قرآن و روایات معصومین (ع)، و همچنین روایات منع مشورت با زنان از دیدگاه مفسّران معاصر فریقین (رشیدرضا در المنار و سیّدقطب در فی ظلال القرآن از مفسّران معاصر اهل تسنّن و علامه طباطبایی در المیزان و آیتالله جوادی آملی در تسنیم از مفسّران معاصر شیعه) با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است. از رهگذر این بررسی تطبیقی، این نتایج به دست آمده است که از دیدگاه مفسران فریقین، در اسلام مشورت با زنان همچون مردان، در صورتیکه صاحب رأی، تجربه و تقوا در امور مورد مشورت باشند، مورد تأیید است و روایات منع مشورت، مطلق نبوده و موارد خاصی را در بر میگیرد و امر به مشورت، شامل مواردی که دارای نص و حکمی در قرآن است، نمیباشد.
Consultation in the religion of Islam and the biography of the Imams (as) is of special importance. The Holy Qur'an advises Muslims to consult in personal, family and social affairs, and considers consulting as one of the prominent characteristics of Muslims, and warns them against the tyranny of opinion. In this article, the dimensions of consultation in the Qur'an and the narrations of the Infallibles (AS) from the point of view of contemporary commentators of the two sects (Rashid Reza in Al-Manar and Sayyid Qutb in Fi Zelal Al-Quran from contemporary Sunni commentators and Allameh Tabatabai in Al-Mizan It is studied by descriptive-analytical and comparative methods and deals with the position of consultation in Islam and examines the narrations forbidding consultation with women. In this regard, it has been concluded that from both points of view in Islam, consultation with women, like men, is approved if they have the opinion, experience and piety in the matters being consulted, and the narrations forbidding consultation are not absolute and special cases And the order to consult does not include items that have a text and ruling in the Qur'an.
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار، ابعاد و جایگاه مشورت در قرآن و روایات معصومین (ع)، و همچنین روایات منع مشورت با زنان از دیدگاه مفسّران معاصر فریقین (رشیدرضا در المنار و سیّدقطب در فی ظلال القرآن از مفسّران معاصر اهل تسنّن و علامه طباطبایی در المیزان و آیتالله جوادی آملی در تسنیم از مفسّران معاصر شیعه) با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است.
(بافکار، 1383: 24) جایگاه شورا در قرآن مشورت به معنای بهرهمندی از عقول و تجربیات دیگران است؛ زیرا هر کسی در زندگی با توجّه به تجربیات علمی و عملی نسبت به اموری به رشد رسیده است که دیگری شاید در گام اوّل این راه باشد.
(سیِّد قطب،1412: 1/ 500) علّامه طباطبایی در تفسیر المیزان در مورد این آیه بیان میدارد: در اين آيه شريفه التفاتى به كار رفته و مىخواهد بفرمايد: رسول ما به رحمتى از ناحيه ما نسبت به شما مهربان شده است و به همين جهت به او امر كرديم كه از شما عفو كند و برايتان استغفار نمايد و با شما در امور مشورت كند و وقتى تصميمى گرفت بر ما توكّل كند.
(سیّدقطب،1412: 6/38) علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، در مورد این آیه بیان میکند که كلمهی (استجابت)؛ به معناى اجابت و پذيرفتن است، و منظور از اين كه فرمود: (مؤمنين پروردگار خود را استجابت مىكنند)، اعمال صالحى كـه خـدا از ايشان خواسته انجام مىدهند و اگر بعد از آن، در بين همهی تـكـاليـف الهـى، نـام نماز را به ميان آورد، بهخاطر اهميت و شرافتى است كه نماز دارد.