چکیده:
«سرمایه فرهنگی» متجسد یکی از انواع سرمایه های فرهنگی است که در روش شناسی تحلیل اجتماعی جامعه شناس فرانسوی پیر بوردیو نقشی تعیین کننده دارد. این پژوهش در نظر دارد تا عناصر سرمایه فرهنگی متجسد و ذهنی را در «نهج البلاغه» بررسی و عرضه کند. به عبارت دیگر چطور می توان مصادیق سرمایه فرهنگی اسلامی را بر مبنای نظریه سرمایه فرهنگی را پویش نمود؟ مقاله حاضر با استفاده از روش «تحلیل تماتیک» سرمایه فرهنگی متجسد و ذهنی را در «نهج البلاغه» بررسی کرده است. نتایج حاصل شده بر این اساس است که 20 مضمون اصلی مقایسه ای به صورت 10 مضمون از نظریه بوردیو در مقابل 10 مضمون دیگر از «نهج البلاغه» با یکدیگر مقایسه شده اند. همچنین 24 مضمون فرعی از خوانش «نهج البلاغه» برای قوام بخشیدن به دامنه و ابعاد مضامین به دست آمده و در نهایت از شبکه مضامین به 4 مضمون کلی رسیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد در رویکرد غربی استنباط از «سرمایه فرهنگی» با رویکرد اسلامی دارای تفاوت های ماهوی است؛ بدین صورت که در دیدگاه بوردیو سرمایه فرهنگی با مقاصد دنیوی متناظر است، در حالی که نزد امیرمومنان علی(ع) با تعالی انسان و مقاصد انسانی و اخروی در تناظر است. همچنین سرمایه فرهنگی مدنظر بوردیو جنبه متجسد و عینی دارد و سرمایه فرهنگی از منظر امام جنبه ذهنی و انتزاعی دارد.
Embodied "cultural capital" is considered as a type of cultural capital that has a decisive role in the social analysis methodology of the French sociologist Pierre Bourdieu. This study seeks to examine and present the elements of embodied and subjective cultural capital in "Nahj al-Balagha". In other words, how can examples of Islamic cultural capital be analyzed based on the theory of cultural capital? The present article has investigated embodied and subjective cultural capital in "Nahj al-Balagha" using the "thematic analysis" method. The results are obtained based on a comparison between 20 main themes in the form of 10 themes from Bourdieu's theory and 10 themes from "Nahj al-Balagha". Also, 24 sub-themes were obtained from the reading of "Nahj-ul-Balagha" to strengthen the scope and dimensions of the themes, and finally, 4 general themes were achieved from the network of themes. The research results show that in the Western approach, the understanding of "cultural capital" has substantive differences with the Islamic approach. Thus, in Bourdieu's view, cultural capital corresponds to worldly purposes, while according to Imam Ali, it corresponds to human excellence and human and otherworldly purposes. Furthermore, the cultural capital considered by Bourdieu has an embodied and objective aspect while the cultural capital from Imam Ali's perspective has a subjective and abstract aspect.
خلاصه ماشینی:
نتايج پژوهش نشان ميدهد در رويکرد غربي استنباط از «سرمايه فرهنگي» با رويکرد اسلامي داراي تفاوتهاي ماهوي است؛ بدينصورت که در ديدگاه بورديو سرمايه فرهنگي با مقاصد دنيوي متناظر است، در حالي که نزد اميرمؤمنان علي( با تعالي انسان و مقاصد انساني و اخروي در تناظر است.
اما در سوي ديگر، از نگاه امام( اين انديشه و تفکر ايجابي اسلامي است که مبناي سرمايه فرهنگي به شمار میآید.
نقص نتيجهگيري بورديو در اين است که تنها بر اخذ مدارک دانشگاهي نظر دارد و آن را مبناي سنجه سرمايه فرهنگي قرار ميدهد، در حالي که از نظر امام( علماندوزي با این روش به معرفت نميرسد؛ زيرا انسان بايد علم را با انديشه و تعقل و پيروي از خداوند در زندگياش جاري سازد.
بنابراين نزد بورديو جستوجو و کسب سرمايه فرهنگي مبتني بر اين عمل است که انسان تنها به خويشتن وابسته است و خود يار و ياور خود در زندگي است؛ اما نزد امام انسان تنها نيست و مدام بايد علاوه بر تلاش خود به نيروي لايزال توکل کند.
در اين رويکرد، سرمايه فرهنگي به تمايز ميان درک افراد از سازوکار فرهنگي و کسب مهارتي براي دريافت درک متفاوت از ميدان فرهنگي اشاره دارد که به نوبه خود به رشد فردي ميانجامد.
1. مضمون «مطالعه» و «تأمل و انديشه» به لحاظ ماهوي با يکديگر تناظر مفهومي دارند؛ اما در اين پژوهش در دو سوي متضاد قرار دارند؛ زیرا «مطالعه» بهمثابه يک سنجه سرمايه فرهنگي داراي بار کمّي است.