چکیده:
مسایل محیط زیستی و منابع طبیعی از اهمیت بسزایی در جوامع انسانی برخوردار است؛ لذا شناخت رویکردهای متفاوت درباره آنها نقش بسزایی در سلامت، بهداشت، رشد، حیات و بقای انسان و جانداران دارد. هدف پژوهش، بررسی تطبیقی رویکردهای الهیاتی و غیرالهیاتی در حوزه منابع زیستی و طبیعی است. سوال پژوهش بررسی چگونگی رویکردهای الهیاتی در حوزه منابع زیستی و طبیعی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته است. از یافته های پژوهش و در مقام مقایسه دیدگاه ها می توان به این نتیجه دست یافت که دیدگاه های غیرتوحیدی عموما قایل به احترام به طبیعت و پرهیز از ضرر به آن اند که در این حوزه با دیدگاه توحیدی مشترک اند؛ با این تفاوت که در دیدگاه های توحیدی، انتساب طبیعت به خداوند مورد توجه بوده و وظایفی در این باره تعیین شده است؛ اما طبیعت در آموزه های اسلام در مقیاسی بالاتر از سایر مکاتب غیرتوحیدی و توحیدی مورد تایید قرار گرفته و ضمن تاکید بر انتساب به خداوند متعال، در سه حوزه قرآن، احادیث و عقلانیت، به طور مبسوط به تبیین احکام، آثار و وظایف انسان ها در قبال آن پرداخته است.
Environmental issues and natural resources are very important in human societies; therefore, recognizing different approaches to them plays a great role in the health, hygiene, growth, life and survival of humans and animals. This research aims to comparatively study the theological and non-theological approaches in the field of biological and natural resources. The research question is: What are the theological approaches in the field of biological and natural resources? The method used in this research was descriptive-analytical. The research results obtained through the comparison of the views show that non-monotheistic views generally respect nature and avoid harming it and are similar to the monotheistic view in this regard. However, monotheistic views argue for the attribution of nature to God and determine duties in this regard, whereas nature is confirmed in the teachings of Islam on a higher level than other monotheistic and non-theistic schools. Islam emphasizes the attribution of nature to God Almighty and extensively explains the rulings, works and duties of humans in towards nature in the three domains of the Qur'an, hadiths and rationality.
خلاصه ماشینی:
از يافتههاي پژوهش و در مقام مقايسة ديدگاهها ميتوان به اين نتيجه دست يافت که ديدگاههاي غيرتوحيدي عموماً قائل به احترام به طبيعت و پرهيز از ضرر به آناند که در اين حوزه با ديدگاه توحيدي مشترکاند؛ با اين تفاوت که در ديدگاههاي توحيدي، انتساب طبيعت به خداوند مورد توجه بوده و وظايفي در اينباره تعيين شده است؛ اما طبيعت در آموزههاي اسلام در مقياسي بالاتر از ساير مکاتب غيرتوحيدي و توحيدي مورد تأييد قرار گرفته و ضمن تأکيد بر انتساب به خداوند متعال، در سه حوزة قرآن، احاديث و عقلانيت، بهطور مبسوط به تبيين احکام، آثار و وظايف انسانها در قبال آن پرداخته است.
در زمینة پيشينه، پژوهشهاي گوناگوني با عناوين درونديني انجام شده است؛ نظير: «اخلاق زيستي؛ تعاملي ميان فلسفه و الهيات» (محقق داماد، 1385)؛ «ارزش ذاتي و ارزش ابزاري در فلسفة محيطزيست» (فهيمي و مشهدي، 1388)؛ «الهيات محيطزيست» (محقق داماد، 1393)؛ «تأثير رويکردهاي ديني در مخاطرات و حوادث غيرمترقبة طبيعي و تحمل آسيبهاي بعد از حادثه» (سپهري، 1388)؛ «تحليلي بر مباني فلسفي حقوق بينالملل محيطزيست» (فرخندهنژاد و همكاران، 1397)؛ «پاسداري از منابع طبيعي در راستاي اصول اخلاق زيستي و حفظ سلامت انسان از ديدگاه قرآن» (دودمان كوشكي، 1388)؛ «مباني معرفتشناسانة اسلامي در محيطزيست» (فغفور مغربي، 1390)؛ «محيطزيست از منظر قرآن» (فتايي، 1394)؛ و «مباني اخلاقي محيطزيست از نگاه اقتصاد متعارف و قرآن» (فراهانيفرد و محمدي، 1388)؛ منتها با تفحص صورتگرفته، پژوهشي که ديدگاههاي مختلف را در اين حوزه بهصورت تطبيقي مورد کاوش قرار داده باشد، صورت نپذيرفته است.