چکیده:
اوحدی در زمرة نامدارترین گویندگان دوران خود قرار دارد، با این تفاوت که نوشتههای او تنها تقلیدی از سبک شاعرانی همچون سنایی و دیگران نبود، بلکه با رعایت سبک شعری، رسالت و حوالتی تاریخی و فرهنگی نیز بر عهده داشت، چنان که در لابه لای مضامین پر بار عرفانی اش نیز، به خوبی توانسته است به مبارزه با برخی پلیدیها همانند: شیوع رذایل و قبایح، اعتیاد به میخوارگی و کشیدن بنگ، دغل کاری در لباس علم وفقه و قضا و فتوّت و ... بپردازد. افزون بر آن، در زمرة مباحث ادبی نیز، به خوبی از عهدة انواع قالبهای شعری، غزل، قصیده، مثنوی و ... برآمده، و این در حالی است که تمامی آثارش از نکات ادبی و فکری روزگار خود، سرشار میباشند، از انواع تشبیه و استعاره و تمثیلات گوناگون گرفته تا تکرار و تصاویر پرمعنی بدیع و انواع جناس، که در انتهای پژوهش نیز به صورت درصدی و به تفکیک در نمودار نشان داده شده است. بنابراین آثار او به خوبی توانسته از پس انواع ویژگیهای ادبی دوران خویش نیز برآید.
بنابراین، در اینجاست که آثار پربار این شاعر نامی از جاذبه هایش بهره میگیرد تا جایی که این پژوهش را به بررسی عمیقترین لایههای سبک شعری اوحدی وا میدارد، تا به کشف ویژگیهای مختص به آن دست یازد.
خلاصه ماشینی:
» (شميسا، 1386: 49) در موارد ذيل از اشعار اوحدي مراغهای به كرات انواع نمونههای آن را میتوان مشاهده نمود، که به چند مورد از جناس هایی که کمتر در اشعار شاعران استفاده میگردد، به اختصار اشاره میداریم: الف) جناس مضارع (ناقص اختلافي در اول، وسط و آخر): جناسي كه دو كلمه در حرف اول، وسط يا آخر با هم اختلاف داشته باشد كه به ترتيب ذيلاً در مثالها میبنيم: ساية نور پاش میبينم نـه، كه خود نور فاش ميبينم (اوحدی، 1375: 61) اي كه ما را سرزنش كردي كه اين آشوب چيست؟ با شراب سـرخ صاف صرف انگوري بگوي (همان: 416) ب) جناس اقتضاب: دو كلمة هم جنس كه از جهت مصوت بلند با هم اختلاف دارند: در كيسة آن كـس است هوشـم كـو كـاسة میمـدام دارد (همان: 69) ج) جناس زايد (مختلف الاول، وسط و آخر): يكي از كلمات همجنس نسبت به كلمة ديگر در ابتدا يا انتها، واك يا واكههای بيشتر داشته باشد و يا در وسط نسبت به ديگري يك مجموعه «صامت + مصوت كوتاه» يا «صامت + مصوت بلند» اضافه داشته باشد، كه به ترتيب ذيلاً براي هر يك نمونهای عنوان میگردد: هيـچ محناج كن مـکن نبـود شـيـخ را حاجـت سخن نبود (همان: 601) گفتم ز مويه شد تن مسكين من چو موي گفتا ز ناله نيز بخواهي شدن چـو نال (همان: 250) د) جناس خط: كه دو كلمه به يك شكل نوشته میشوند، اما در نقطه اختلاف دارند: كه رسـاند به من شيفـتة مسكين حال؟ خبـري زان صنم ماهرخ مـشكين خال (همان: 250) هـ) جناس قلب كل: كه در كلمات يك هجايي توزيع واكها درست (يا با يك اختلاف) وارونه يكديگر باشد، را گويند: (ر.