چکیده:
فرهنگ عامیانه بخشی از فرهنگ توده مردم است که تخیل، احساس، آرزو و اندیشههای گوناگون را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده و دگرگونی معیارهای زیباشناسی و اخلاق دوره، از زندگی یک قوم را آشکار میکند. علاقه روستائیان به حفظ سنّتها و اقتضای شیوه زندگی آنها با طبیعت باعث افزایش تخیل آنهاست.
فرهنگ عامیانه و فولکلور مجموعهای از دانستنیها و باورها و رفتارهای گروهی است که با موازین علمی و منطقی جامعه انطباق ندارد و اجرای آن بر حسب عادت، تقلید و همچنین سرگرم یاست.
این دانستنیها عبارتند از: آداب و رسوم تولد، مرگ، ازدواج، نحوه زندگی، جشنها، پیش گوئیها، خرافات، طبابتها، بازیها، آوازها، قصهها و سایر آداب و اعتقادات که بیانگر چگونگی تفکر و نحوه زندگی مردم در طول اعصار مختلف است.
فولکلور متشکل از دو جزء folk به معنای دانش عوام و Lor به معنی دانستنیها و دانش، برای اولین بار در انگلیس عنوان مقالهای قرار گرفت که درباره دانش عامیانه و آداب و رسوم سنتی بود. بعدها توسط رشید یاسمی عنوان مقالهای به عنوان دانش عامیانه و دانستنیهای مردم انعکاس یافت.
فرهنگ عامیانه، آیینه تمام نمای خلقیات و روحیات یک قوم است بازتاب آرزومندی مردمان در غلبه بر بیدادگریها و کلیه مفاهیم و مصداقهایی است که زندگی توده واقعی مردم هر کشوری را در برمیگیرد و مراد از زندگی واقعی، همه جنبهها و خصایص و ویژگیهای زندگی است که از بدو طفولیت شروع و به مرگ شخص ختم میشود.
سر زندگی و نشاط هر قومی از فرهنگ و اندیشه مردم اش نشات میگیرد. اگر ایرانی را قومی فرهیخته میدانیم از این جهت است است که غنای فرهنگی اش موجب گردیده تا فردوسی سی سال تلاش و تکاپو کند تا گوشهای از این عظمت را بازگو نماید.
گردآوری فرهنگ عامه، یک ملت و منطقه را صاحب شناسنامه و پیشینه میکند. اصولا وجود فرهنگ، همان نفس و ذات زندگی است، ارزش بخشیدن به فرهنگ مردم، در واقع ارج نهادن به مردم است. به این خاطر است که مردم از فرهنگشان جدا نیستند و این فرهنگ آنهاست که آنها را میسازد و به آنان ارزش میدهد و همچنین ادبیات شفاهی، هنر زبانی و کلامی مردم عامه است که میراث نسلهای گذشته است و به صورت شفاهی در قالب آثار ذوقی به نسلهای بعدی انتقال یافته است. گونههای متفاوت ادبیات عامه نزد مردم در سنین خاصی محبوبیت دارد.
برای نوزادان لالایی، کودکان قصّه، نوجوانان ترانه و تصنیف و بزرگسالان حکایت و ضربالمثل، همه این گونهها به خوبی بیانگر آداب و رسوم و نحوه زندگی انسانهای قدیمی است.
خلاصه ماشینی:
به هر خطهای زین دیار کهن, , جهاندید گانی در آن بودهاند انجمن بزرگانی از روزگاران در این خاک پاک, , چه سرها که سر بردهاند زیر خاک چو خواهی که بشناسیش آن دیار, , برو اندکی رو به کویش گذار بدان جا که از روزگاران دور, , همه دورهم قصه میگفتن از سور و شور همان خطه سنگ صادق به بتهای شرک, , که از نام نیکش به آن گفته سندرک «نگارنده» منشاء اعتقادات و عقاید رایج در جوامع ابتدائی، اعتقاد به ماوراء الطبیعه از مجموعههایی که زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم را در بر میگیرد جدا نیست، آنان عقیده داشتهاند که نیروهای ماورائی باعث به وجود آمدن حوادث، بیماریها و ناملایمات میشوند بدین جهت همیشه سعی داشتند با احتراز و تصرف آنان بتوانند معشیت و آرامش زندگی خودرا به راحتی تامین کنند.
در ضمن یکی از معتمدین روستا که به عنوان ملّا هم شعهرت دارد آغاز به خواندن سوره حمد و 3 بار توحید و 7 بار ایه الکرسی میکند و بعد از آن برای همه دعای خیر مینماید و مردم هم در این بخش (ذکر دعا) با زمزمههای خود ملّا را همراهی مینمایند و بعد از آن با نظم و ترتیب از زیر قرآن عبور میکنند، و پس از آن به حیوان آب میدهند و قصّابان ماهر و چیره دست به نهر شتر و یا ذبح سایر حیوانات میپردازند و در پایان گوشت نذری تقسیم شده بر سر سفره همگان قرار میگیرد و همه از این روزی بهره مییابند.