چکیده:
استعاره یکی از پر کاربردترین انواع صور خیال و از مهمترین ابزار انتقال زبان از کاربرد حقیقی به کاربرد مجازی و ادبی آن است وبیش از عناصر دیگر شعر در نوآوری و ایجاد سبک شخصی نقش دارد. نظامی استاد بیبدیل آفرینش استعارات بدیع و تازه است با توجّه به مکتب رمانتیک بسامد انواع استعاره درمثنوی خسرووشیرین نظامی از میزان بالایی برخوردار است به طوری که بسامد استعارهی مصرحه بالاخص مصرحهی مجرده نسبت به انواع دیگرآن بیشتر و استعاره مکنیه کمتر میباشد. اواغلب موضوعات را با زبان تصویری بیان میکند اما این توصیف سیمای معشوق است که بیشترین نمود عینی را به خود اختصاص داده است.
خلاصه ماشینی:
ناهمواری را در ریش ریش بودن به گاوریش مانند کرده است، ناهمواری را حذف کرده و عنان و گاو میش که از ملائمات مستعارٌمنه (ترشیح) و زمین که از ملائمات مستعارٌله (تجرید) است را قرینه آورده است.
هرمز را در پیری به گرگ کهن مانند کرده است، هرمز را حذف کرده و هراسان شدن که از ملائمات مستعارٌمنه (ترشیح) و سکه و نیروی شمشیر که از ملائمات مستعارٌله (تجرید) است را قرینه آورده است.
خسرو پرویز را در جوانی و نیرومندی به شیر جوان مانند کرده است، خسرو پرویز را حذف کرده و هراسان کردن که از ملائمات مستعارٌمنه (ترشیح) و سکه و شمشیر و هرمز که از ملائمات مستعارٌله (تجرید) است را قرینه آورده است.
دو چشم را در فریبندگی و بازیگری به دو لعبت باز مانند کرده است، دو چشم را حذف کرده و پرده که از ملائمات مستعارٌمنه (ترشیح) و دو و ره سرمه که از ملائمات مستعارٌله (تجرید) است را قرینه آورده است.
ابیات شعر را در تازگی به بکر مانند کرده است، ابیات شعر را حذف کرده و عماری که از ملائمات مستعارٌمنه (ترشیح) و پرده حصاری که از ملائمات مستعارٌله (تجرید) است را قرینه آورده است.
سر را در جایگاه تفکر بودن به عماری مانند کرده است، سر را حذف کرده و بکر که از ملائمات مستعارٌمنه (ترشیح) و پرده حصاری و ابیات شعر که از ملائمات مستعارله (تجرید) است را قرینه آورده است.
ذغال را در سیاهی به عقاب مانند کرده است، و ذغال را حذف کرده و پر که از ملائمات مستعارٌمنه (ترشیح) است و تیر خود کردن که از ملائمات خفی مستعارٌله (تجرید) است را قرینه آورده است.