چکیده:
در این مقاله به مدلسازی سیستم مدیریت پسماندهای شهری با تمرکز بر پتانسیلهای بهبود در شاخصهای اقتصادی، زیست محیطی و نرخ تکنولوژی بازیافت با رویکرد پویایی شناسی سیستم پرداخته شد. تحقیق حاضر با توجه به ماهیت مساله اصلی تحقیق، از نوع ترکیبی است، یعنی این تحقیق ماهیتا هم از مجموعه روشهای مناسب کیفی استفاده میکند و هم جعبه ابزار خود را از ابزارها و روشهای کمّی محروم نمیسازد. جهت انجام تحقیق، ابتدا با بررسی و مطالعه سیستم مدیریت پسماند شهر تهران و گفتگو با مدیران و کارشناسان سازمان، متغیرهای موثر در مدل و فرایند مدیریت پسماند شهری شناسایی و مدل پویا اولیه طراحی گردید. پس از طراحی مدل پویای مدیریت پسماند، از نظر ساختاری و رفتاری، اعتبار مدل ارزیابی گردید و پس از تایید اعتبار مدل، رفتار مدل برای سیستم موجود با استفاده از دادههای سالهای 1390 تا 1399، بررسی و عملکرد سیستم مدیریت پسماند در شهر تهران ارزیابی گردید. پس از شبیهسازی و تعیین اعتبار مدل، سیاست یا سناریوهای مختلفی از جمله کاهش هزینه پایه فرهنگسازی و بهبود ارتباط با جامعه در راستای فرهنگسازی، استفاده از تکنولوژیهای انقلاب صنعتی چهارم جهت تفکیک در مبدا و بازیافت و احداث کارخانه هاضم بی هوازی مورد آزمون قرار گرفته و بهترین گزینه معرفی شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که اجرای هریک از طرحهای پیشنهادی میتواند در بهبود حداقل یکی از عملکردهای مالی و زیست محیطی موثر واقع شود. اما میتوان گفت از منظر رفتار سود، سیاست " بهبود ارتباط با جامعه و فرهنگسازی با هزینههای کمتر" و از منظر رفتار انتشار کل، سیاست "احداث کارخانه هاضم بی هوازی" بهترین سیاستها میباشد.
خلاصه ماشینی:
پس از شبیهسازی و تعیین اعتبار مدل، سیاست یا سناریوهای مختلفی از جمله کاهش هزینه پایه فرهنگسازی و بهبود ارتباط با جامعه در راستای فرهنگسازی، استفاده از تکنولوژیهای انقلاب صنعتی چهارم جهت تفکیک در مبدا و بازیافت و احداث کارخانه هاضم بی هوازی مورد آزمون قرار گرفته و بهترین گزینه معرفی شده است.
Root Mean Square Percentage Error جدول 4- نتایج بررسی اعتبار مدل با توجه به مقادیر متغیر "نرخ تولید پسماند" {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مقدار کل شاخص نیز مطابق با رابطه (13) برابر با 098/0 که کمتر از 1/0 بوده و نشان دهنده تایید اعتبار رفتاری مدل شبیهسازی شده در محیط نرم افزار ونسیم است.
با توجه به اینکه عملکرد محیطی سیستم مدیریت پسماند فعلی، دارای ضعف بوده و انتشار گازهای آلاینده منفی ارزیابی شده است، در این بخش با تغییر مقادیر متغیرها، تغییر رفتار مدل بررسی میشود.
شکل 10- بررسی رفتار متغیر انتشار کل با افزایش درصد بازیافت با افزایش درصد تکنولوژی، کمپوست و کاهش درصد ریجکت در شکل (10) مشاهده میشود که با افزایش درصد تکنولوژی و در نتیجه درصد بازیافت، کمپوست و کاهش درصد ریجکت، مقدار انتشار کل مانند حالت پایه رفتار افزایشی دارد، اما نسبت به حالت پایه کاهش یافته و تاثیر کاهش این هزینه بر انتشار کل رضایتبخش است.
دلیل این تاثیر کاملا واضح است و با کاهش درصد شیرابه، کاهش درصد تبدیل به ضایعات و افزایش درصد تبدیل به کود، اجتناب از انتشار گازها بر اثر بازیافت و کمپوست بیشتر شده و میزان انتشار گازهای گلخانهای حاصل از دفن نیز کاهش یافته و برایند کل یا همان انتشار کل کاهش مییابد.