چکیده:
هدف پژوهش حاضر، مطالعه جامعهشناختی گفتمان جریانات سیاسی در خصوص مذاکرات هستهای با غرب است. به این منظور، دادههای متنی و تحلیلهای روزنامههای اصلاحطلب و اصولگرا در برهه زمانی ده سال اخیر (1400- 1390) با استفاده از روش نمونهگیری «نمونهگیری موارد حاد» انتخاب و بهعنوان جامعه هدف پژوهش، مبنای بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافتههای حاصل از تحلیل گفتمان (با روش تحلیل گفتمان لاکلاو و موف)، حاکی از آن بود که دال شناور "گفتمان سیاسی جریان اصلاحطلب در مذاکرات هستهای" بر مبنای دال مرکزی «تنشزدایی» قابلتعریف است، این دال، ذیل گفتمان اصلاحطلبی در قالب وقتهها یا مدلولهایی چون "اعتمادسازی"، "تعامل"، "گفتگو"، "شفافیت" و "دستیابی به راهحل سیاسی در جهت احقاق حق دستیابی ج. ا. ا ایران به فناوری صلحآمیز هستهای" مسدود و در مفصلبندی این گفتمان، حول وقتهها یا دالهای اصلی مذکور، شکلگرفته است. دال شناور "گفتمان سیاسی جریان اصولگرا در خصوص مذاکرات هستهای" بر مبنای دال مرکزی «تقابل» قابلتعریف است و در قالب وقتهها یا دالهای اصلیای چون «بازنگری در سیاست خارجی»، «عدالت در دستیابی به فناوری هستهای»، «اعمال سیاستهای تهاجمی»، «حفظ و تکمیل دستاوردهای هستهای» مسدود و در مفصلبندی این گفتمان، حول عناصر و نشانههای مذکور، نظام معنایی گفتمان مذکور در موضوع مذاکرات هستهای را شکل داده است که مبیّن تنوع گفتمانی در سیاست خارجی در حوزه مذاکرات هستهای میباشد که زمینه ساز بسیج منابع و در نتیجه دیپلماسی متفاوت هستهای در دورههای مختلف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران جهت حل و فصل بحران هستهای و مذاکرات با غرب در این باره شده است.
The purpose of the current research is to sociologically investigate the discourse of political currents regarding nuclear negotiations with the West. For this purpose, textual data and analyzes of reformist and fundamentalist newspapers in the last ten years (1390-1400) were selected using the sampling method of "acute case sampling" and were selected as the target population of the research.The findings of the discourse analysis (with the discourse analysis method of Laclau and Mouffe) indicated that the floating sign of "the political discourse of the reformist current in the nuclear negotiations" can be defined based on the central sign of "de-escalation", this sign is under the reformist discourse in the form of tenses. Or symbols such as "trust building", "interaction", "conversation", "transparency" and "achieving a political solution in order to achieve Iran's right to access peaceful nuclear technology" are blocked and formed around the mentioned main terms or signs in the articulation of this discourse. Is.The floating sign of "Political discourse of the fundamentalist trend regarding nuclear negotiations" can be defined based on the central sign of "confrontation" and in the form of periods or main signs such as "revision of foreign policy", "justice in acquiring nuclear technology", "implementation of aggressive policies". "Preserving and completing nuclear achievements" is blocked and in detailing this discourse, around the mentioned elements and signs, the semantic system of the said discourse on the subject of nuclear negotiations has been formed, which shows the diversity of discourse in foreign policy in the nuclear field,
خلاصه ماشینی:
اجماع این قدرت ها علیه برنامه هسته ای ایران باعث شد تا «پرونده هسته ای ایران »١ یکی از پرونده های پیچیده کشور در صحنه بین المللی قلمداد گردد که دارای ابعاد گوناگونی از قبیل فشار کشورهای بزرگ غربی، توطئه صهیونیسم بین الملل ، نقش سازمان های بین المللی، تحریک برخی از کشورهای منطقه از یک طرف و امنیت ملی، توسعه کشور، حفظ دستاورد دانشمندان ایرانی در زمینه این فناوری و اختلاف نظر نخبگان از سوی دیگر، شرایط فوق العاده ای را برای این پرونده به وجود آورد (روحانی ٢، ٢٠١٣) و زمینه ساز آن شد که سیاست خارجی کشور تا حدود زیادی معطوف به موضوع هسته ای شود؛ بر این مبنا، یکی از مهم ترین چالش هایی که دو جریان سیاسی«اصول گرا» و «اصلاح طلب » در طول قریب به دو دهه اخیر تجربه نموده ، فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران و به تبع آن مذاکرات درخصوص موضوع هسته ای میان ایران و شش قدرت بزرگ شامل آمریکا، روسیه ، فرانسه ، انگلیس و چین از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل ، به علاوة آلمان بود که در قالب آن چند نوبت مذاکره با غرب بر سر مسأله هسته ای، موسوم به مذاکرات نیویورک، ژنو ٤، ژنو ٥، ژنو ٦، صورت پذیرفت .
بیشک ، با مطالعه جامعه شناختی گفتمان جریانات سیاسی در ایران ، میتواند جنبه های مختلف گفتمان داخلی در ایران درخصوص مذاکرات هسته ای، نفوذ و نقش جناح های مختلف در روند آن و بالاخره ، نتایج و پیامدهای آن در صورت تداوم یا ملغی شدن برجام را مشخص نمود؛ چراکه امروزه مذاکرات هسته ای در چارچوب برجام یکی از بااهمیت ترین مسائل داخلی و حتی بین المللی برای ایران محسوب میگردد؛ ازآن رو که نتایج این مذاکرات ، نه تنها رفاه اجتماعی و شرایط زندگی میلیون ها ایرانی را تحت الشعاع خود قرار داده است ، بلکه روابط و دیپلماسی حاکم در منطقه را نیز متأثر از خود کرده است ؛ لذا بررسی گفتمان های اصول گرایان و اصلاح طلبان در خصوص مذاکرات هسته ای ایران با غرب ، میتواند چشم انداز بهتری از سیاست داخلی ایران و نیز سرانجام توافق برجام ارائه نماید.