چکیده:
منبع اصلی قاعدة معروف امر قرآنیِ «و عاشروهنّ بالمعروف» است. علامه طباطبایی واژة «معروف» را که چندینبار در قرآن به کار رفته، به معنی رفتار متعارف دانسته است. آنچه این برداشت را تأیید میکند، تقابلی است که در قرآن میان رفتار به معروف و رفتار ضراری برقرار شده است. نتیجة این دیدگاه آن است که در زندگی زناشویی، ایجاد ضمانتاجرایی و مسئولیت حقوقیِ ترک معاشرت به معروف، مشروط به معاشرت غیرمتعارف یا همان معاشرت ضراری است. همچنین چنانچه مبنای مادة ۱۱۰۳ قانون مدنی قاعدة مزبور باشد، تکلیف مندرج در آن تنها زمانی تکلیفی قانونی و دارای ضمانتاجرا میباشد که ترک حسن معاشرت به رفتار ضراری و غیرمتعارف یا به نشوز عام منتهی شود. در این پژوهش، با هدف ارائة دیدگاه علامه طباطبایی دربارة واژة معروف و آثار فقهی و حقوقی آن، پس از گردآوری منابع به شیوة کتابخانهای، با روش توصیفیـتحلیلی به بررسی مفهومی دادهها پرداخته شده است.
The main source of the rule of "MA 'roof" in Qur'an is the Qur'anic order of "Wa Ashruhan Ba-MA 'roof " meaning "live with MA 'roof". The word of "MA 'roof" which is used several times in the Qur'an, had been considered to mean conventional behavior by Allam Tabatabai. What confirms this view is the contrast established in the Qur'an between MA 'roof behavior and Zerari or (harmful) behavior. The result of this point of view is that in marital life, creating an executive guarantee and legal responsibility for leaving the MA 'roof behavior and good behavior is conditional on an unconventional behavior or Zerari behavior. So, according to the above rule of Article 1103 of the Civil Code, the obligation contained in this rule would be a legal obligation and has a guarantee of execution only when the abandonment of good behavior leads to harmful and unconventional behavior or to Noshouz. In this research, based on the view of Allam Tabatabai about the MA 'roof word and its jurisprudential and legal works, after collecting the sources in a library style, the conceptual analysis of the data has been done with a descriptive method.
خلاصه ماشینی:
بنابراین هدف اصلی این پژوهش تبیین دیدگاه علامه طباطبایی در معنای «معروف» و تأثیر آن بر قلمرو قاعدة معاشرت به معروف و تفسیر مادة 1103 قانون مدنی است.
پرسشهای پژوهش معنای معروف در المیزان چیست؟ تأثیر این تعریف بر تعیین مسئولیت ناشی از ترک معاشرت به معروف چیست؟ پیشینة پژوهش و نوآوری دربارة اصل «معاشرت به معروف»، پژوهشهای متعددی چه بهصورت مستقل و چه در ضمن مباحث فقه و حقوق خانواده، به انجام رسیده که از آن جمله است: مقالة «مبانی حسن معاشرت به معروف در نظام حقوقی خانواده از منظرة قرآن کریم» نگاشتة عظیمزاده اردبیلی (1386) و «قاعدة لزوم معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر» نوشتة نوبهار و حسینی (1394) و مقالة «معناشناسی معروف در قرآن و رابطة آن با حقوق زن در خانواده» تألیف اکبریراد و ملکزاده (1388).
در نهایت، مرحوم علامه در ذیل آیة کریمة ۲۲۸ سورة بقره که بیانگر حقوق و تکالیف زوجین بهویژه در مسئلة طلاق است، تحلیل واژگانی جامعی دربارة واژة قرآنی معروف ارائه نموده و میگوید: «معروف» آن عملی است که مردم با ذوق حاصل از نوع زندگی اجتماعی متداول میانشان، آن را درک میکنند و میشناسند.
به این ترتیب، تحلیل واژگانی علامه طباطبایی که بر اساس آیات قرآن، رفتار به معروف و متعارف را در برابر رفتار ضرری و ضراری قرار داده، با بیان حقوقدانان در مسئولیت مدنی منطبق است.