چکیده:
در میان هنرهای سنتی اسلامی، خوشنویسی یکی از مهمترین هنرها است؛ تا جایی که برخی از جریانهای فکری مانند سنتگرایان آن را هنر قدسی یا هنر مقدس میدانند. از یکسو، میتوان خوشنویسی اسلامی را هنری همگام با حکمت و عرفان دانست و از سوی دیگر، ممکن است آن را صرفا هنری برخاسته و برگرفته از تمدن اسلامی بدانیم. در هر صورت، نمیتوان جایگاه بیبدیل و ارزنده این شاخه هنر سنتی میان هنرهای اسلامی را نادیده انگاشت. در بررسی هر موضوع و از جمله آثار یا شاخههای هنر اسلامی، انتخاب روش و رویکرد متفاوت ما را به نتایج متفاوتی میرساند. این امر در زمینه مطالعات هنر اسلامی نتایج بسیار متفاوتی به همراه دارد. با در نظر گرفتن همین امر، اندیشمندان و پژوهشگران مختلفی در زمینه خوشنویسی اسلامی پژوهش انجام دادهاند. آنهماری شیمل و شیلا اس. بلر از جمله پژوهشگران مهمی هستند که در زمینه هنر اسلامی و خوشنویسی اسلامی پژوهش کردهاند. با توجه به این نکات، هدف اصلی در این پژوهش، بررسی دیدگاه شیمل و بلر در زمینه خوشنویسی اسلامی است. بر همین اساس، پرسش اصلی در این پژوهش عبارت است از اینکه مولفههای خوشنویسی اسلامی در دیدگاه شیمل و بلر چیست؟ در این پژوهش، پس از بیان مبانی نظری و تعریف مفاهیم مورد نیاز، دیدگاه شیمل و بلر در زمینه خوشنویسی اسلامی بررسی و تحلیل میشود. این پژوهش ماهیت کاربردی دارد و از نوع توصیفی - تحلیلی به شمار میرود. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای است. روش تحلیل، کیفی است. این پژوهش نشان میدهد که شیمل در بررسی خوشنویسی اسلامی، از رویکرد پدیدارشناسی و بلر از تاریخنگاری بهره میبرند.
Among the traditional Islamic arts, calligraphy is one of the most important arts; in so far as some schools of thought such as traditionalists consider it sacred art or sacred art. On the one hand, Islamic calligraphy can be considered an art in sync with wisdom and mysticism, and on the other hand, we may consider it simply an art that arose and was derived from Islamic civilization. Nevertheless, the irreplaceable and precious position of this branch of traditional art among the Islamic arts cannot be ignored. In the examination of every subject, including works or branches of Islamic art, the choice of a different method and approach leads us to different results. This produces very different results in the area of studies on Islamic art. In view of this, various thinkers and scholars have conducted research in the area of Islamic calligraphy. Annemarie Schimmel and Sheila S. Blair are major scholars who have studied Islamic art and Islamic calligraphy. Based on these points, the main objective of this research is to examine the views of Schimel and Blair on Islamic calligraphy. Therefore, the main issue of this research is what are the components of Islamic calligraphy according to Schimel and Blair? In this research, after outlining the theoretical underpinnings and defining the required concepts, Schimel and Blair’s views in the field of Islamic calligraphy are examined and analyzed. This research has an applied character and is regarded as descriptive-analytic. The method of data collection is a library. The analytical approach is qualitative. This research shows that Schimel uses phenomenology and Blair uses historiography to study Islamic calligraphy.
خلاصه ماشینی:
هنر اسلامي ، هنري است که مستقيما هم با قرآن و وحي اسلام مرتبط است هم با صورت ظاهري آن ، از اين رو، فهم ويژگي هاي کيفي و مختصات ظاهري اين هنر مستلزم شناخت رابطه اي است که ميان آن و مذهب وجود دارد و نمي توان آن را با عواملي تصادفي ، تاريخي و اجتماعي صرف تبيين کرد (پرايس ، ١٣٩٣).
خوشنويسي يکي از هنرهاي اصيل و سنتي کشور ماست که از ديرباز مورد توجه نياکان ما قرار داشته است که بعد از آمدن اسلام به ايران رو به تکامل نهاد و چون براي نوشتن قرآن و ديگر کتب مذهبي از هنر خوشنويسي استفاده مي شود.
همچنين چون براي نوشتن قرآن و ديگر کتاب هاي مذهبي ، بهداشتي و فرهنگي از هنر خوشنويسي استفاده مي شد، اين هنر، باعث انتقال فرهنگ و علوم قديمي به زمان حاضر شده است (حاجي آقاجاني ، ١٣٧٣: ١٦).
خوشنويسي يکي از هنرهاي اصيل و سنتي کشور ماست که از ديرباز مورد توجه نياکان ما قرار داشته است که بعد از آمدن اسلام به ايران ، رو به تکامل نهاد و چون براي نوشتن قرآن و ديگر کتب مذهبي از هنر خوشنويسي استفاده مي شود اين هنر باعث انتقال فرهنگ و علوم مذهبي به زمان حاضر شده است .