چکیده:
پژوهش حاضر، با هدف شناسایی و تبیین پیشبایستهای راهبرد یاددهی-یادگیری مسألهمحور، متناسب با ویژگیهای نسلی دانشجویان دوره کارشناسی رشتههای علومتربیتی و علوماجتماعی با رویکرد آمیختهی اکتشافی (کیفی-کمی) انجام شد. طرح پژوهش در بخش کیفی برمبنای نظریهی زمینهای و در قسمت کمی توصیفی-پیمایشی است. جامعهی آماری در بخش کیفی، صاحبنظران در دو حوزهی علومتربیتی و علوماجتماعی بود که نمونه از بین آنها بهصورت هدفمند و گلولهبرفی تا حد اشباع اطلاعات، به تعداد 29 نفر ادامه یافت. جامعهی آماری بخش کمی نیز شامل اساتید و دانشجویان دورهی کارشناسی از دانشکدههای علومتربیتی و علوماجتماعی دو دانشگاه تهران و اصفهان بود که نمونه از بین آنها بر اساس فرمول کوکران به تعداد 121 نفر از اساتید و 349 نفر از دانشجویان بهروش نمونهگیری سهمیهای متناسب با حجم (تخصیص بهینه) انتخاب شدند. در بخش کیفی از ابزار مصاحبهی نیمهساختاریافته و در بخش کمی از ابزار پرسشنامهی محققساخته استفاده شد. روایی محتوایی سؤالات پرسشنامه و مصاحبه طبق نظر 8 تن از متخصصان و پایایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ با مقدار 90/0، مناسب برآورد شد. همچنین روایی پرسشنامه به لحاظ سازه از طریق تحلیل عاملی تأییدی توسط نرمافزار Amos 24 تأیید شد. بهمنظور افزایش دقت و صحت دادههای کیفی، چهار معیار باورپذیری، اطمینانپذیری، تأییدپذیری و انتقالپذیری ملاک عمل قرار گفت. تحلیل یافتهها در قسمت کیفی بر مبنای رویکرد تحلیل مضمون (ساختاری-تفسیری) و در قسمت کمی با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی توسط نرمافزار spss 25 انجام شد. بر اساس یافتهها، مهمترین پیشبایستهای مدنظر عبارتند از: «تلفیق مفاهیم درسی با مسائلِ واقعی زندگی»، «شناسایی و تبیین مسائل اصلی هر درس»، «ارائه و بازنمایی مفاهیم درسی در قالب مسئله»، «ارائهی تکالیف مسئلهمحور»، «واکاوی راهحلهای مختلف پیشنهادی برای هر مسئله»، «تبیین موقعیت موجود و مطلوب هر مسئلهی درسی»، «اولویت تلاش فکورانه بر نتیجهگرایی» و «هدایت دانشجویان در فرضیهسازی علمی و آزمون آن». در نتیجه انگیزهمندی تحصیلی و رشد علمی دانشجویان امروز منوط به کاربست مؤلفههای مذکور است. از این رو پیشنهاد میشود بهمنظور تدریس اثربخش و استفاده بهینه از فرصتهای آموزشی، روشهای بیانشده مورد استفاده مدرسان قرار گیرد.
The aim of the present study was to identify and explain the prerequisites of a problem-based teaching-learning strategy tailored to the generational characteristics of undergraduate students of educational sciences and social sciences. The research design is exploratory mixed-methods. Grounded theory was used for the qualitative phase, and descriptive survey was used for the quantitative phase. The statistical population in the qualitative phase included experts in the two fields of educational and social sciences, and that of the quantitative phase consisted of professors and undergraduate students from the two faculties of educational sciences and social sciences at Tehran University and Isfahan University. Data was collected through semi-structured interviews in the qualitative phase, and through a researcher-made questionnaire in the quantitative phase. Based on the findings, “integrating lesson concepts with real-life issues” topped the eight major prerequisites identified. Hence, currently students’ academic motivation and scientific development depends on the application of these components. Therefore, it is suggested that professors use the said methods in order to make the best use of educational opportunities.