چکیده:
بحث نقل به معنا و یا نقل به الفاظ در حدیث، از جهتی یکی از مباحث قدیم در موضوع اعتبار حدیث است، و در آن زمان، برخی مخالف نقل به معنا بوده اند و آن را جایز نمی دانستند؛ و برخی موافق نقل به معنا بودند و با شرایطی نقل به معنا را جایز می دانستند. جواز نقل به معنا مورد اجماع علمای شیعه است. اصل در روایات موجود، نقل به لفظ است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. سیره صحابه در نقل حدیث، سیره عقلا، عسر و حرج در نقل به الفاظ از دلایل اجمالی جواز نقل به معناست. اهم شرایط نقل به معنا عبارتند از1. معانی روایات به طور کامل انتقال یابد. 2. عبارات احادیث از رکالت لفظی در امان مانده و برخوردار از فصاحت ظاهری باشد. نویسنده در پی آن است که اثبات کند اکثر روایات موجود انعکاس عین الفاظ پیامبر(صلی اللّه علیه و سلّم) و امام(عـلیه السـلام) نیست، بلکه الفاظ اصحاب است. هدف دیگر، عرضه مسائل نقل به معناست: مانند ادله موافقان و مخالفان، شرایط نقل به معنا، نقل به معنا در دعا و... می باشد. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی با فن کتابخانه ای است.
خلاصه ماشینی:
بغدادی بعد از اینکه نظر خود را مبنی بر منع اعلام میکند، به نقل از ابن صلاح میگوید که اختلاف علما در نقل به معنا، مربوط به قبل از تدوین است ، ولی بعد از این دوره ، اختلافی را در منع از نقل به معنا مشاهده نمیکنم : ثم إن الخلاف فی جواز النقل بالمعنی إنما هو فیما لم یدون ولا کتب وأما ما دون وحصل فی بطون الکتب فلا یجوز تبدیل ألفاظه من غیر خلاف بینهم قال ابن الصلاح بعد أن ذکر اختلافهم فی نقل الحدیث بالمعنی إن هذا الخلاف لانراه جاریا ولا أجراه الناس فیما نعلم فیما تضمنته بطون الکتب فلیس لأحد أن یغیر لفظ شیء من کتاب مصنف ویثبت فیه لفظا آخر.
٣٠ علت دوم (تعارض و اختلاف روایات )، نقل حدیث به معناست ، نه عین لفظ ، و این بابی است که غلط در آن بسیار است و موجب انحرافات زشتی در میان مردم شده است ؛ زیرا بیشتر محدثان الفاظ پیامبر صلیالله علیه وآله را مراعات نمیکردند و فقط معنایی را که ایشان قصد کرده بودند، به نسل های بعدی نقل میکردند و به همین دلیل ، حدیث واحد در معنای واحدی را در الفاظ مختلفی مییابیم که الفاظ برخی، بیش از برخی است .
از جمله مویدات این مطلب ، احادیثی است که از اهل سنت درباره جواز نقل به معنا از پیامبر اسلام صلیالله علیه وآله نقل شده و به طور ضمنی دلالت بر رواج آن در میان اصحاب ایشان دارد.
در خصوص جواز نقل به معنا برخی احادیث در منابع اهل سنت وارد شده است که در جوامع حدیثی اثری از آنها دیده نمی شود و فضای گفتمانی عصر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم ) نیز اقتضای مطرح بودن چنین بحثی در آن عصر را ندارد.