چکیده:
از مباحث چالشبرانگیز در جهان اسلام که از دیرباز مورد توجه مذاهب و فرق اسلامی واقع شده، مسئله تکفیر است. یکی از چهرههایی که در تاریخ علم کلام و مسئله تکفیر، مورد توجه قرار گرفته، ابنتیمیه میباشد که از سخنان او، برداشتهای مختلفی بین فرقهها و چهرههای گذشته و حال صورت گرفته است. این پژوهش با رویکرد توصیفی _ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای در مورد سخنان ابنتیمیه، درصدد بررسی و تبیین مبانی تکفیر از دیدگاه اوست و به این نتیجه رسیده است که ابنتیمیه، هرچند از نظر مفهومی، بهدرستی، مبانی تکفیر را مطرح و مسلمانان را جداً از تکفیر یکدیگر برحذر میداشت، ولی مصداقاً برخلاف مبانی خود، برخی اشخاص و فرقههای اسلامی را تکفیر کرده است. آنچه در این پژوهش اهمیت دارد، همان تبیین مفهومی تکفیر است که برای وحدت، انسجام و اتحاد امروز جهان اسلام و نیز برای جلوگیری از خشونتهای فرق اسلامی، علیه یکدیگر مورد نیاز میباشد؛ در واقع برخی تکفیرهایی که از سوی ابنتیمیه واقع شد را میتوان، عدول از مبانی خود او دانست؛ البته دلایل سیاسی و شرایط تاریخی روزگار وی (مانند سقوط خلافت و تعصبات افراطی مذهبی) نیز، در این عدول از مبانی بیتأثیر نبوده است.
One of the challenging issues in the Islamic world, which has been the focus of Islamic sects for a long time, is the issue of takfir. Ibn Taymiyyah is one of the figures that have been taken into consideration in the history of theology in general and at the issue of takfir particularly. Each Islamic sect has interpreted Ibn Taymiyyah's words at his own benefit. This research, with a descriptive-analytical approach and using library sources consider Ibn Taymiyyah's thoughts, trying to investigate and explain the basics of takfir from his point of view. it has come to the conclusion that Ibn Taymiyyah, although conceptually, in a correct way has put the concept of Takfir correctly, but contrary to his principles in practice, he has convicted so many people and Islamic sects. This research is going to clarify the meaning of Takfir in order to prevent religious violence. Of course, we should not neglect from the political and historical conditions of his time (such as the fall of the Islamic caliphate and extreme religious prejudices at that time) affecting on Ibn Taymiyyah viewpoint.