چکیده:
یکی از بایستههای عبادتهایی همچون نمازهای روزانه، حصول و حفظ طهارت است. این موضوع درباره افرادی که به بیماری بیاختیاری در دفع ادرار و مدفوع دچار هستند، چالشانگیز خواهد بود. برخی فقیهان بر این باورند که در صورت وقوع دو یا سه بار حدث در طول نماز، واجب است که در هنگام نماز، طهارتهای تازه حاصل شود. راهکار اینان، قراردادن ظرف آبی نزدیک نمازگزار است تا پس از دفع غیراختیاری، بیدرنگ وضو سازد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با بهرهمندی از منابع إسنادی در پی بازخوانی ادلّه باورمندان به این حکم است. پس از دستهبندی این ادلّه، در گام پسین، مناقشهها و اشکالات وارد بر این دلایل تبیین شدهاند. نتیجه اینکه بنا بر سه عامل ذیل، حکم پیشگفته استوار نمینماید: بسندهنبودن دلالت ادلّه لفظی مورد استناد برای حکم، وجود روایات مخالف در موضوع و نیز امتنانیبودن ادلّه دالّ بر وظیفه مسلوس و مبطون. به نظر میرسد حکم به کفایت وضوی اولیّه برای این بیماران به واقع نزدیکتر باشد.
One of the essential aspects of worship, such as daily prayers, is achieving and maintaining purity (taharah). This issue poses a challenge for individuals who suffer from involuntary urinary or fecal incontinence. Some jurists believe that if impurity (hadath) occurs two or three times during prayer, it is obligatory to renew the state of purity during the prayer. Their solution suggests keeping a container of water close to the worshipper, so they can perform ablution (wudu) promptly after involuntary discharge. This research employs a descriptive-analytical methodology, utilizing documentary sources to revisit the arguments supporting this ruling. After categorizing these arguments, the ensuing debates and challenges related to these reasons are elucidated. The result indicates that the ruling lacks solidity based on three factors: the insufficiency of explicit textual evidence supporting the ruling, the existence of conflicting narrations on the subject, and the presence of evidence suggesting the sufficiency of the initial ablution for individuals with partial impurity. It appears that the ruling favoring the adequacy of the initial ablution for these individuals is more plausible.
خلاصه ماشینی:
درباره حکم چگونگی طهارت این افراد برای ادای نماز، نظریههای ذیل قابل توجه هستند: 1) مشهور بر این باورند که لازم است در ابتدای هر نماز یک وضو بگیرد و تقاطر در اثنای نماز، ضرری به طهارت او نمیرساند (طوسی، 1407ق «ب»، ج1، ص 249؛ محقق کرکی، 1414ق، ج1، ص 234؛ فاضل مقداد، 1404ق، ج1، ص 87؛ شهید اول، 1430ق، ج9، ص 14؛ بحرانی، 1363، ج2، ص 387؛ محقق سبزواری، بیتا، ج1، ص 239).
بر اساس شرط اول، وجود زحمت زیاد برای طهارت بدن و انجام وضو را مایۀ اکتفا به وضوی اولیه برای نماز دانستهاند (نجفی، 1365، ج2، ص 327؛ محقق سبزواری، بیتا، ج1، ص 40؛ بهجت، 1423ق، ص 43؛ روحانی، 1435ق، ج1، ص 68؛ موسوی خمینی، 1392، ج1، ص 32؛ اشتهاردی، 1417ق، ج4، ص 473؛ فاضل لنکرانی، 1390، ج3، ص 209؛ مکارم شیرازی، 1384، ص 181؛ شبیری زنجانی، 1388، ص 67).
روایات مهمترین دلیل باورمندان به وجوب تجدید وضو در هنگام نماز، به روایات ذیل مستند است: 1) محمد بن مسلم از امام باقر (علیه السلام) نقل میکند: «صَاحِبُ الْبَطَنِ الْغَالِبِ يَتَوَضَّأُ ثُمَّ يَرْجِعُ فِي صَلَاتِهِ فَيُتِمُّ مَا بَقِيَ؛ شخص مبطون اگر در اثناى نماز اين علّت بر او غالب شود، وضو مىسازد و باز ميگردد به نماز و مابقی را تمام میکند» (حر عاملی، 1409ق، ج1، ص 298).
بر اساس همین اختلاف برداشت از روایات، کسانی بر این باورند که حکم به وجوب وضو در هنگام نماز، بر دلیلی پذیرفتنی استوار نیست (صالحی مازندرانی، 1376، ج6، ص 72؛ حسینی شبر، 1383، ج2، ص 277؛ پایگاه اینترنتی آیة الله العظمی مظاهری، درس خارج فقه، شماره 218).