چکیده:
یکی از موضوعات مهم حکومتی هر ملتی، مسئله جنگهای مسلحانه داخلی و خارجی است. این تحقیق باهدف مطالعه و بررسی دیدگاه فقهای مذهب امامیه و مذهب شافعی در مورد اصول حاکم بر مخاصمات مسلحانه؛ با توجه به ادله قرآنی و روایی و نقل دیدگاههای مختلف فقها موردتحقیق و پژوهش قرارگرفته است. این تحقیق که از روش اسنادی کتابخانهای برای گردآوری اطلاعات استفادهشده و سعی شده که بیشتر از روش تطبیقی به بیان نظرات فقهای دو مذهب امامیه و شافعی پرداخته شود. لذا از مهمترین دستاوردهای این تحقیق که در اینجا میتوان به آن اشاره کرد؛ تبیین و بازشناسی مبانی فقهی و قواعدی که باید طرفهای مسلمان در مخاصمات بکار ببرند؛ چه در حمله، چه در دفاع، چه در عملیاتها تا بکارگیری ابزار و تسلیحات جنگی و قوانین انسانی که در جنگها باید موردتوجه قرار گیرد. لذا با توجه به مطالب بررسی شده موارد اختلاف کمی در این مباحث در دو مذهب امامیه و شافعی مشاهدهشده است.
خلاصه ماشینی:
مگر در زمان و شرايطی خاص که اگر جنگ ابتدایی باشد با اذن امام معصوم (علیهالسلام) باید انجام گیرد؛ اما اگر برای دفاع در مقابل تجاوز زورگویان باشد بر همه واجب است به هر نحوی به مقابله بپردازند؛ این جنگيدن نباید باعث شود که در جنگها از هر روش و منشی که موجب ضربه زدن غیرمتعارف بهطرف مقابل و نسلکشی آنان شود، استفاده کنند، ولی این خلل و مشکلی است که در جنگها مشاهده میشود؛ که با بررسی اصول و قواعد رسیده از دین اسلام و معصومین (علیهمالسلام) و با توجه به منابع فقهی امامیه و شافعی، برخی موارد توجه قرار نمیگیرد و یا بهطور ناقص اجرا میگردد.
(طباطبایی، 1374ش، ج14، ص411) آقای خویی (1314) میفرماید: جهاد معنا اعمی دارد؛ اما آنچه در کتاب جهاد موردبحث است، قتال برای اعتلای کلمه اسلام و اقامه شعائر ایمان است (خویی، 1410ق، ج 1، ص360) که در این تعریف میتوان گفت؛ قتال به معنای جنگ مسلحانه آمده است.
( واقدى، ۱۳۶۹، ص466) 3- رفتار منطقی و انسانی داشتن و خودداری کردن از کشتن افراد سالمند، زنان و کودکان؛ در کتاب فقه السنه آمده؛ مسلم از بریده نقل کرده است که: «پیامبر(صلی الله علیه و سلم) هرگاه برای سپاه یا دسته های امیری تعیین میکرد، او را وصیت و سفارش میکرد، به آن که تقوای خدا پیشه کند و با مسلمانان همراهش به نیکی رفتار کند، سپس میگفت: به نام خدا و در راه خدا جنگ کنید؛ با کافران بجنگید و جهاد کنید؛ و از اموال غنایم مدزدید، خیانت در غنایم مکنید، کسی را مثله نکنید و کودکان و پیران را مکشید» .